Awdur: Carl Morris (Blog)

Cofnodwyd ar

Meddwl am dermau Cymraeg am ethnigrwydd, hil, ac ati

Mae termau am ethnigrwydd, hil, ac ati, yn bwysig.

Mae’n iawn bod pobl yn ystyried sut yn union i gyfleu grwpiau neu gategorïau o pobl a’i profiadau a sefyllfaoedd, a pharchu pobl.

Wrth gwrs mae hiliaeth mewn sawl ffurf yn brofiad dyddiol i lawer o bobl o hyd.

Yn y Saesneg mae termau fel ‘people of colour’ wedi eu defnyddio ers blynyddoedd (ers o leiaf 1796, ac roedd MLK wedi defnyddio rhywbeth tebyg) ac wedi cael llawer mwy o ddefnydd yn ddiweddar.

Gofynnais i ffrind os oes term cymharol yn y Gymraeg. Dyma sut mae fy ffrind, arbenigwr ar termau a chyfieithu, wedi ymateb mewn neges WhatsApp (copiwyd yma gyda’i ganiatâd):

Ie mae hwn yn un anodd iawn iawn! Dw i wedi bod yn pendroni uwch ei ben ers blynyddoedd a dweud y gwir! Mewn gwirionedd dyw “pobl o liw” ddim wir yn gweithio’n ramadegol yn fy marn i, mae’n awgrymu ‘people from colour’. Mewn gwirionedd does dim ishe’r ‘o’ yna, ‘pobl liw’ ddyle fe fod (cf. people of Wales = pobl Cymru?). Ond i fi dyw ‘pobl liw’ ddim wir yn gweithio, mae jyst yn swnio’n rhy rhyfedd. Eironig ond dw i’n credu mai dyna’r term ddefnyddiodd Meic Stevens yn ddiweddar!

Felly ie, es i am ‘pobl groenliw’ ar ôl meddwl yn hir amdano fe. Dw i heb ymgynghori arno fe gyda llawer o bobl groenliw heblaw [dileuwyd enw person]. Ond dilyn dau derm sy’n cael eu defnyddio’n barod o’n i, sef pobl groenddu a phobl groendywyll. A phobl groenwyn! Yn fy mhrofiad i, does dim byd negyddol yn y termau yma yn Gymraeg. Ac mae jyst yn creu ansoddair mae modd ei ddefnyddio yn eitha hawdd ac sy’n llifo yn fy marn i achos bod e’n dilyn patrwm y lleill.

Beth mae pobl eraill yn meddwl am y termau ‘pobl groenliw’, ‘person croenliw’, ‘menyw groenliw’, ayyb? Dw i eisiau clywed yn enwedig wrth bobl sydd yn y categorïau fel petai, a phobl sydd yn arbenigo mewn termau. Fel person sydd yn y categori ‘person croenliw’ does dim gwrthwynebiad gyda fi.

Cofnodwyd ar

Nodiadau ar seiclo’n amlach

Dw i’n seiclo i fwy o lefydd yn amlach, ac wedi mentro i ddal trên gyda fy meic gwpl o weithiau.

Yn ogystal â dau ap tocynnau trên mae dau ap seiclo ar fy ffôn gan gynnwys nextbike Caerdydd.

Mae rhai eisoes wedi nodi bod angen mwy o feiciau nextbike yn y brifddinas.

Ond os gaf i, hoffwn i ychwanegu rhywbeth arall i restr hirfaeth ‘beth sydd angen…’ teithio llesol.

Rhagor o gawodydd cyhoeddus, neu ffordd hawdd o ganfod cawod ar frys, dyna sydd angen.

Mae rhai mewn ambell i wasanaeth ar y traffordd ac mae rhai yn y swyddfeydd dw i’n rhentu yng Nghaerdydd.

Dyma syniad arall ar gyfer cynllun beiciau hollol arbrofol. Beth am ryddhau llwythi o feiciau am ddim i bawb mewn dinas neu dref heb yr angen i lawrlwytho ap, cofrestru na thalu o gwbl? Yr hyn sy’n newydd am y cynllun yma yw’r diffyg rhwystrau. Hynny yw, mae ‘am ddim’ yn bris arbennig – o ran ymddygiad a’r cynnig mae mwy o wahaniaeth rhwng £0 ac £1 nag sydd rhwng £1 a £2. Mae hyn yn fwy o brosiect celf anarchistaidd na chynllun pragmataidd. (‘Prosiect celf’ yw’r term sy’n cael ei ddefnyddio ar gyfer pethau sy’n cael ei ystyried fel rhy sili i’r prif lif…) Yr egwyddor yw bod pobl yn cael defnyddio beic, rhannu beic, benthyg neu berchen ar feic am unrhyw gyfnod o amser. Yn ddelfrydol byddai pobl yn seiclo i lefydd – yn ddelfrydol ni fydd pobl yn cicio nhw i gyd mewn o fewn eiliadau. Dw i ddim yn gofyn i’r cyngor neu unrhyw sefydliad wneud hyn, dw i jyst yn meddwl bod e’n syniad addawol.

DIWEDDARIAD 9 Gorffennaf 2019: yn anffodus fydd beiciau am ddim ddim yn parhau yn hir iawn yn y ddinas mae’n debyg. Hefyd dw i wedi bod yn meddwl am wasanaeth llywio ar gyfer beiciau gyda nodweddion arbennig sy’n addas i seiclwyr (heolydd cyfeillgar, canfod cawodydd, cyfarwyddiadau cliriach a diogel…) achos mae pethau fel Google Maps ac hyd yn oed OsmAnd ddim yn brofiad gwych ar feic.

Cofnodwyd ar

Ar y ffordd i Lydaw am Gouel Broadel ar Brezhoneg 2019

Dros y penwythnos byddaf i’n cymryd rhan mewn Gouel Broadel ar Brezhoneg yn Langoned, Llydaw.

Mae’r gair ‘broadel’ yn gyfieithu i ‘cenedlaethol’. Gŵyl genedlaethol trwy gyfrwng y Llydaweg yw hi ac bydd naws eisteddfodol i’r peth am wn i, er nad ydw i’n ymwybodol bod gymaint o farnu na chystadlu.

Mae dau beth ar wahân ar yr amserlen i mi: cyflwyniad am gyfryngau, a DJo.

Cyflwyniad am y we Gymraeg yw’r briff. Mae’r paratoad wedi bod yn anodd achos dim ond hanner awr sydd i ddweud y cyfan. Mae’n rhaid cydnabod bod sut gymaint o weithgaredd ar hyn o bryd, hyd yn oed o fewn categori penodol megis Wicipedia Cymraeg neu’n gwaith ar mapio, newyddion cymunedol a Bro360, defnydd o blatfformau corfforaethol fel Twitter a Facebook, neu fideos a chynnwys o bob math ar-lein, ac yn y blaen.

Ar yr un pryd mae’n wych cael derbyn briff mor agored ac eang, a chael siarad yn blwmp ac yn blaen am drafferthion, problemau ac heriau’r platfformau corfforaethol cyfalafol yn ogystal â sut i geisio manteisio arnyn nhw.

Wedyn byddaf i’n troelli tiwns Cymraeg ar y llwyfan. Mae’r briff ar gyfer hwnna yn eang hefyd ac byddaf i am chwarae pethau electroneg, hip-hop, reggae, ac ati. Dylai DJ swnio fel DJ dw i’n credu – amrywiaeth o gynhyrchiadau, seiniau arallfydol a phethau sydd yn amhosibl yn fyw.

Dw i wedi dweud hyn o’r blaen ond dyma’r gân Gymraeg ‘wleidyddol’ orau y blynyddoedd diwethaf. Nid oes llawer iawn o ganeuon sy’n sôn am yr hinsawdd gyda samplau dychanol o Trump (cyn iddo fe gael ei ethol).

Edrychaf ymlaen at weld Chroma a Lleuwen sydd yn cynrychioli’r Gymraeg yn fyw yn yr ŵyl yn ogystal â llwythi o artistiaid gwerinol a roc a genres eraill o Lydaw sydd ddim yn gyfarwydd iawn i mi eto.

Mewn sgwrs gyda Ronan Hirrien mae Aneirin Karadog wedi nodi bod Llydawyr yn well na ‘Cymry Cymraeg’ am ddysgu’r chwaeriaith.

Y tro diwethaf i mi ymweld â Llydaw (y Gyngres Geltaidd yn Kemper llynedd) ces i sawl trafodaeth yn Gymraeg gyda Llydawyr. Dw i am fwynhau dysgu mwy o’i hiaith nhw y tro hwn. O ran y Llydaweg bydd y rhestr o frawddegau yma yn ddefnyddiol.

Dydy Google a Bing yn eu holl ddoethineb ddim yn ddarparu gwasanaeth cyfieithu ar gyfer Llydaweg ond mae peiriant cyfieithu peirianyddol sylfaenol gan Apertium sy’n edrych yn well na dim byd.

Cofnodwyd ar

Sgyrsiau am y dyfodol ar bodlediad annibynnol newydd Cymru Fydd

Podlediad newydd sbon ydy Cymru Fydd sy’n cynnig:

cyfres o sgyrsiau a seiniau eraill yn edrych ar y dyfodol o safbwynt Cymreig.

Yn y bennod gyntaf dyma Rhodri ap Dyfrig a finnau fel gwestai yn sgwrsio am amrywiaeth o faterion gan gynnwys:

  • meddalwedd rydd
  • hen recordiau
  • Mastodon
  • safon y trafodaeth ar Twitter (eithaf gwael)
  • Facebook ac ymerodraethau eraill
  • fy nheulu ym Malaysia
  • ieithoedd bychain y byd a gwaith K David Harrison

Fel arall mae modd gwrando mewn sawl app, e.e. Spotify.

Roedd y profiad o wneud hyn yng Nghaerfyrddin yn lot fawr o hwyl ac wedi profocio fy meddwl llawer.

Mae’n bwysig nodi bod hyn yn sgwrs anffurfiol, ac yn anghyflawn o ran triniaeth o roi o’r pynciau dan sylw. Yn sicr gallwn i wedi ymhelaethu (mwydro) llawer mwy, yn enwedig ar rai o’r pethau dadleuol. Dw i’n difaru peidio sôn am fudiadau gwleidyddol a’i ddylanwad nhw ar safon trafodaethau ar-lein. Hynny yw, nid mater o unigolion yn ymddwyn yn ‘gas’ yw’r unig broblem ond shifft fawr sylweddol sydd wedi digwydd yng nghymdeithas.

Ar yr un pryd dw i’n ddiolchgar iawn i Rhodri am olygu mas y darnau mwyaf ffurfiol/sych yn ein sgwrs!

Mae’r holl bennod o dan drwydded Comin Creu BY-SA.

Dyma’r ffrwd i chi danysgrifio i bennodau newydd, ac mae’r ddwy bennod nesaf eisoes ar y gweill.

Cofnodwyd ar

Oedran, gwefannau bro, a’r cyfryngau digidol

Mae hi’n galonogol cael gweld bod Golwg360 am ddatblygu rhwydwaith o wefannau bro. Falch bod rhywun gyda’r galluoedd penodol wedi gweld yr angen yma – o’r diwedd!

Dyma gopi o fy sylw ar yr eitem ar Golwg360:

Mae hi’n hen bryd cryfhau darpariaeth o newyddion lleol ar y we. Da iawn.

Mae’n rhaid cwestiynu’r pwyslais ar ganfod ‘pobol ifanc’ i wneud y gwaith – yn hytrach na pobol brwdfrydig a phrofiadol o unrhyw oedran.

Heblaw am hynny mae’r fenter yn swnio’n addawol iawn.

Ar yr eitem am hyn ar Newyddion 9 neithiwr dwedodd Dylan Iorwerth bod llwyddiant y papurau bro gwreiddiol oherwydd ymdrechion pobl ifanc. Efallai bod hyn yn wir ond dydy hyn ddim yn rheswm i eithrio pobl hŷn y tro hwn, neu gynnig rheswm iddyn nhw anwybyddu’r datblygiad.

Mae hyn yn fy atgoffa o SAWL eitem ar y teledu a radio am sawl agwedd o’r cyfryngau digidol dros y blynyddoedd o wefannau i apiau i ddigwyddiadau am dechnoleg, “Ai rhywbeth i’r to ifanc ydy hyn?”, “Rhywbeth i bobl ifanc y mae hyn yn dydy […]” ayyb ayyb. O’r Post Cyntaf i Taro’r Post i Heno, oes ’na rhyw fath o friff sydd yn gorfodi cwestiynau o’r fath? Mae’n od.

Ta waeth mae’r pwyslais yma yn hollol ddiangen, yn ystrydebol, ac yn eithrio pobl sydd ddim yn hunan-ddiffinio fel ‘ifanc’ – ac sydd fel arall am gyfrannu i fentrau fel hyn.

O hyn ymlaen gawn ni bwysleisio’r cyfraniadau gwerthfawr mae pob demograffeg yn gallu gwneud?

Cofnodwyd ar

Hedyn.net – thema MediaWiki newydd sbon

Mae croen newydd cyffrous ar Hedyn.net. Dw i wedi gosod Pivot fel arbrawf (efallai bod angen stopio dweud hyn achos mae popeth mewn ffordd yn arbrawf!) – yn rhannol achos mae’r dyluniad yn ymatebol. Hynny yw, mae’n ymateb i faint sgrîn ar ddyfeisiau gwahanol megis ffonau symudol a thabledi.

Ers sbel roedden ni’n rhedeg croen Vector sydd yn iawn ond nid yw e’n ymatebol. Dw i ddim yn hollol siŵr pam mae Wicipedia yn dal i redeg Vector. Stori arall ydy hon.

Os ydych chi’n ddefnyddiwr mewngofnodedig bydd rhaid i chi newid i Pivot achos mae Vector dal ar gael fel opsiwn.

Sut mae gweld os mae dyluniad yn ymatebol? Cer i’r wefan ar ffôn neu dabled. Fel arall, ar gyfrifiadur newidwch siap a maint ffenestr eich porwr i edrych fel ffôn.

Gadewch wybod sut mae pethau’n mynd ar y croen newydd.

Mae Hedyn.net yn wefan wici sy’n rhedeg ers naw mlynedd fel canolbwynt am adnoddau am y we Gymraeg, e.e. Y Rhestr o flogiau, podlediadau, canllawiau ar sut i wneud pethau cŵl yn Gymraeg ar y we, cofnod o ddigwyddiadau Hacio’r Iaith, ac adnoddau WordPress i ddatblygwyr.

Dw i’n dal i feddwl bod lle i gasglu’r adnoddau yma. Yn wir, dw i’n ymweld â Hedyn.net sawl gwaith yn ystod yr wythnos er mwyn dod o hyd i wybodaeth. Fy ymdrech yw i nodi pethau yna yn gyhoeddus sydd arfer cael eu cadw mewn dogfennau preifat. Rydyn ni wastad yn croesawu syniadau am fentrau sy’n gallu digwydd ar Hedyn.net, ac yn well na hyn, cyfraniadau uniongyrchol i’r wici trwy olygu.

Cofnodwyd ar

Cordon Sanitaire Cymru: gwefan ymgyrchu

Mae rhai mudiadau eisoes wedi gosod ‘cordon sanitaire’ yn erbyn plaid benodol sydd yn hiliol a rhagfarnllyd.

Dw i wedi creu gwefan syml o’r enw cordon.cymru sydd yn ymdrech i ddarbwyllo Aelodau Cynulliad yng Nghymru i wrthwynebu’r blaid benodol yma trwy beidio cydweithio â nhw.

Mae’r achosion o sylwadau hiliol gan wleidyddion yn ddiweddar ac hiliaeth yn ein cymunedau yn ein hatgoffa o’r angen i wneud mwy.

Mae’r testun yn hunan-esboniadwy. Diolch i eraill am ei ysgrifennu.

Os ydych chi’n pryderu, fel fi, am dwf yr adain dde yng Nghymru anfonwch neges at eich Aelodau Cynulliad i ofyn beth yw eu polisïau o ran cydweithio gyda’r blaid.

Mae sawl peth arall sydd angen eu gwneud wrth gwrs – dyna un ohonynt.

Cofnodwyd ar

Nodyn i bobl sy’n cyfieithu ategion a themâu WordPress

Helo Gyfieithydd WordPress

Pan o’n i yn Y Gyngres Geltaidd yn Kemper, Llydaw yr wythnos diwethaf ces i syniad ac o’n i am ofyn i chi os fydd e’n defnyddiol o gwbl.

O ran themau ac ategion WordPress mae’n bwysig sicrhau bod termau yn Gymraeg ar gael os maen nhw yn:

  1. ymddangos i’r ymwelydd i’r wefan
  2. ymddangos yn aml

Ond mae hefyd termau sydd ddim yn gymaint o flaenoriaeth i’r cyfieithydd (e.e. y rhai sydd ar y bwrdd gwaith sydd ond yn weladwy i’r gweinyddwr/awdur/golygydd/ayyb, neu negeseuon am wallau arbennig/niche), ac yn gallu aros yn Saesneg – o leiaf am y tro.

Felly beth am i mi greu rhyw fath o system i wahaniaethu rhwng y ddau? Hynny yw, byddai hi’n rhedeg trwy osodiad WordPress yn awtomatig er mwyn canfod termau ‘hanfodol’ mewn themâu ac ategion?

Mewn byd delfrydol byddai Popeth Yn Gymraeg wrth gwrs, ac mae hyn yn hanfodol mewn cyrff, sefydliadau, a chwmnïau. Dw i’n meddwl yn bennaf yma am gyfieithu gwirfoddol a blogiau Cymraeg annibynnol, ac mae sawl achos lle mae angen gweld y Gymraeg cyn gynted ag y bo modd.

Ar ei symlaf byddai hi’n cynhyrchu fersiwn o’r ffeil POT gyda’r termau hanfodol yn unig i’w roi ar GlotPress.

Yn y pen draw gallai fe fod yn nodwedd sydd ar gael mewn GlotPress.

Fyddech chi am ddefnyddio system o’r fath? Neu allbwn o’r system?

Diolch am bob ystyriaeth.

Mae WordPress yn iachach yn Gymraeg na llawer o ieithoedd eraill, diolch i gyfieithwyr a gwirfoddolwyr. Er enghraifft dim ond 48% o’r system craidd sydd ar gael yn Llydaweg ar hyn o bryd.

Cofnodwyd ar

Petrus, gêm newydd sbon (i rai)

Dyma gêm newydd sbon i chi, Petrus.

Wel, efallai bod hi’n saffach dweud bod hi’n addasiad newydd o hen ffefryn.

Rhybudd: mae’r gêm yn gaethiwus iawn.

Dylai hi weithio ar ffonau symudol yn ogystal â chyfrifiaduron.

Mae hi’n addasiad Cymraeg o gêm gan rywun ar Github o’r enw Chvin, sydd yn seiliedig wrth gwrs ar gysyniad gwreiddiol gan Alexey Pajitnov a Vladimir Pokhilko.

Mae hi wedi bod yn gyfle i mi ymarfer rheoli fersiynau trwy Git, ac edrych at lyfrgell React am y tro cyntaf.

Dyma’r cod.

Petrus yw’r ail gêm mewn cyfres achlysurol. Mwy i ddod yn fuan!