Ôl-‘dysgwr’

Mae Christine James yn Archdderwydd. Llongyfarchiadau iddi hi. Mae dolen i’r stori BBC ar y dudalen flaen yr holl adran Saesneg, stori top ar BBC Newyddion ac yn brif stori Golwg360 ar hyn o bryd.

Ond dyw’r term ‘dysgwraig’ yma ddim yn briodol. Mae hi’n ddarlithydd yn y Gymraeg! Ar gyfer unrhyw un arall sydd yn rhugl mae’r term yn rong. Ydy Bobi Jones yn dysgwr? Nac ydy. Does neb sydd yn cyhoeddi papurau fel Canu Gwirebol a Wittgenstein ar ei wefan yn haeddu’r term dysgwr. Beth am Heather Jones? Neu Gwynfor Evans? Neu Ffred Ffransis? Neu Jerry Hunter? Mae rhywbeth fel ‘person sydd wedi dysgu’, ‘person ail iaith’ neu ‘person trydedd iaith’ yn well efallai. Neu ’mabwysiadwr’.

Sut mae grwpiau ieithyddol eraill yn delio gyda phobl fabwysiedig? Sa’ i’n meddwl bod ieithoedd eraill yn ystyried ‘dysgwr’ fel categori arbennig, yn enwedig pobl rhugl. Fel arfer does dim angen gwobr dysgwr iaith y flwyddyn chwaith achos mae atyniadau fel y mae yn ddigon.

Gyda llaw, ar y teledu dw i erioed wedi gweld enghraifft gredadwy o gymeriad sydd wedi mabwysiadu Cymraeg fel ail iaith. Ond dw i wedi gweld sawl caricature fel yr Americanwr comig ar Pobol Y Cwm, yr ysgrifenyddes dwp ar Gwaith Cartref ayyb.

[D] Cymraeg

Mae Vaughan Roderick yn gofyn am y ‘ffin ieithyddol yng Nghymru’r dyddiau hyn’.

Yng Nghymru mae bron pawb yn gwybod ’diolch’, ‘bore da’, ‘nos da’, ‘iechyd da’, ‘araf’ a ‘gwasanaethau’. Dyma sut mae unrhyw un yn dysgu iaith fel babi, yn yr awyrgylch ieithyddol, mae’n naturiol. Ac maen nhw wedi gadael ein categori statig ’di-Gymraeg’.

Mewn gwirionedd does na ddim grŵp ’di-Gymraeg’ yng Nghymru.

Maen nhw i gyd gallu bod yn [D] Cymraeg.

Ac mae lot o’r [D] Cymraeg eisiau clywed mwy o Gymraeg o’i chwmpas, nid llai.

Mae cyfleoedd i glywed Cymraeg yn brin iawn ac yn werthfawr iddyn nhw.

DYn fy mhrofiad i, yn y brifddinas, siaradwyr Cymraeg rhugl ydy’r pobol sydd yn atal ymdrechion i helpu’r ’di-Gymraeg’ i fod yn [D] Cymraeg. Gyda thipyn bach mwy o amynedd bydd mwy o [D] Cymraeg yn parhau ar yr antur ieithyddol. Dyw e ddim yn helpu o gwbl i feddwl bod nhw yn dod mewn rhyw fath o grŵp statig di-Gymraeg achos genedigaeth neu prinder o gyfleoedd.

Dyma enghraifft o fy mywyd. Dw i’n siarad 100% Cymraeg i un o fy ffrindiau. Mae fe’n ateb 50% Cymraeg a 50% Saesneg, sydd yn hollol iawn.

Amser Nadolig bydd e’n ateb 55% neu 60% Cymraeg dw i’n siwr.

Dylwn i wedi dweud bod i’n siarad 100% Cymraeg ond i’n cyfathrebu gyda thipyn o charades i helpu dealltwriaeth, à la Ifor ap Glyn yn y gyfres Popeth yn Gymraeg.

Peiriant cyfieithu yn y dyfodol, agos a phell

On my blog I am now using two languages – English and Welsh. The English language posts will continue as before. Every Welsh language post (of which below is the first) will have a quick summary at the top in English (like this one). This is something I’ve decided to adopt, to fit the way I do things. I gave an explanation last time (while presuming to throw down some kind of gauntlet to people who can use Welsh but decide to blog in English).

If you like the summary you can ask a friend to translate the post or use machine translation to get the gist. Fittingly the subject of the following post is machine translation of languages, now that Google Translate supports Welsh.

Dyma fy post cyntaf yn yr hen iaith. Fel arfer mae post cyntaf yn eitha anodd. Mae hi’n teimlo fel cam yn parth newydd. Rwyt ti’n teimlo fel person cyntaf ar y llawr yn disco! Felly dylet ti wneud rhywbeth, gorffena dy post yn gyflym ac ewch ymlaen. Dere a dawnsia.

Ers fy post diweddar, oedd rhywun yn benderfynu i ail-dechrau eu blog fe ar ôl toriad. Oedd y person hon yn Nic Dafis, arloeswr yn y byd arlein yn Gymraeg. Yn wreddiol, dechreodd e eu flog Gymraeg yn y dyddiau gynnar blogio. Mae e wedi dod yn ôl felly mae’n braf i weld. (Tanysgrifia!)

Dw i wedi defnyddio peiriant cyfieithu ers lawnsiad Babelfish. Ond darllenaist ti newyddion Google Translate? Os ti eisau cefndir, darllena Murmur neu Metastwnsh.

Darllenais i sgwrs am Google Translate ar Clwb Malu Cachu yn diweddar. Rhaid i ti ymuno’r grwp os ti eisiau darllen.

Fel technoleg, mae peiriant cyfieithu yn cyffrous iawn.

Mae arbennigwyr wedi ymchwilio’r ardal hwn gyda ieithoedd gwahanol. Dw i’n gallu siarad am meddyliau gynnar.

Oedd peiriant cyfieithu yn defnyddiol pan penderfynais i i flogio yn y Gymraeg. Mae fy stwff yn agor i pobol di-Gymraeg. Pan dw i’n blogio dw i ddim yn poeni am pobol yn cyffredin o gwmpas y byd. Dw i ddim eisiau bod yn enwog fel blogwr. Dw i’n meddwl am fy “gymuned” fy hun – ar enghraifft fy ffrindiau, fy gyfeillion, pobol sy’n chwilio, pobol gyda diddordebau yn cyffredin.

Dylwn i dweud dw i’n siarad am fy sefyllfa fy hun – fel dysgwr, fel “dinesydd” (ha ha). Your mileage may vary. Beth bynnag, nawr bydd fy postiau Cymraeg yn agor i fy gymuned. Diolch i Google Translate. Bydda i parhau gyda postiau yn Saesneg achos dw i’n gallu esbonio pethau – fy profiadau a phethau eraill – yn well. Dw i’n hoffi Saesneg. Os dw i’n gallu dweud fy profiadau, fy storiau, efallai byddan nhw yn helpu pobol eraill. Dyma’r athroniaeth we agor.

(Gyda llaw, ymddiheuriadau am fy gramadeg yma.)

Weithiau mae pobol yn ofni peiriant cyfieithu. Dydy e ddim yn perffaith o gwbl – ar hyn o bryd. Mae safon cyfieithu ar arwyddion ayyb yn ddrwg, dw i’n cytuno. Os ti eisiau enghreifftiau, ewch i gwrp Scymraeg ar Flickr. Mae grwp ydy syniad wreddiol gan Nic Dafis eto. Dwyt ti ddim yn gallu ei osgoi e arlein.

Nawr gallai unrhyw un yn brofi unrhyw cyfieithiad go iawn o gyfieithwr proffesiynol. Dyma un mantais. Efallai basen ni’n osgoi camgymeriadau mawr fel yr enwog “nid yn y swyddfa”. Dw i’n siwr rwyt ti’n gwybod yr enghraifft.

Ond rhaid iddyn ni nabod manteision ein offerynnau – a chyfyngiadau. Ar hyn o bryd, os ti eisiau cyfieithu rhaid i ti defnyddio cyfieithwr. Rwyt ti’n defnyddio Google Translate pan ti eisiau cael sylwedd, yn unig. Mae pawb yn deall a chytuno gyda hwn – gobeithio.

Dydy cyfieithwyr ddim yn cystadlu gyda peiriant cyfieithu – gobeithio, eto. Mae’r broses cyfieithu yn creadigol ond mae Google Translate yn defnyddio proses ystadegol.

Bydd Google yn datblygu Google Translate yn sicr.

Beth fasai’n digwydd yn y dyfodol os fydd Google (neu rhywun arall) yn gallu wneud cyfieithu perffaith rhwng ieithoedd?

Beth am realtime headsets cyfieithu fel ffilmiau ffuglen-wyddonol? Mae pobol wedi sgwennu nofelau ffuglen-wyddonol yn y Gymraeg (ar enghraifft Wythnos Yng Nghymru Fydd gan Islwyn Ffowc Elis). Oedd unrhyw un yn cael peiriant cyfieithu yn y storiau?

Ydy peiriant cyfieithu “perffaith” yn bosib beth bynnag? Dyn ni’n gwybod, bydd y safon peiriant cyfieithu yn mynd lan.

Os fydd pobol di-Gymraeg yn gallu defnyddio peiriant cyfieithu basen nhw yn penderfynu i dysgu’r iaith? Efallai ar hyn o bryd mae byd Gymraeg yn cau i pobol di-Gymraeg. Efallai os mae nhw yn gweld y byd basen nhw yn ymuno. Heddiw, mae mantais Gymraeg yn eitha glir. Ydy e’n hybu ieithoedd lleiafrifol? Ydy, dw i’n meddwl. Weithiau. (Does dim esgus gyda fi i osgoi Cymraeg ar fy mlog!)

Yn fy marn i, dyn ni’n derbyn unrhyw technoleg fel Faustian pact. Rhaid iddyn ni deall arferion da gyda technoleg. A rhaid iddyn ni esbonio ac hybu arferion da. Byddan ni weld camddefnydd a byddan ni weld pethau da.

Hefyd, mae peiriant cyfieithu ydy profiad mediated. Baswn i defnyddio realtime headset gyda ieithoedd eraill. Ond dw i’n meddwl bydd pawb yn gwybod mae dealltwriaeth go iawn wastad yn gorau.