Tag: iaith

Cofnodwyd ar

Defnydd iaith: y darlun bach a’r darlun mawr

Mae dewis iaith bersonol i lawer o bethau mewn bywyd. Ers tro dw i wedi newid y rhan fwyaf o fy ngweithgareddau ar-lein i fod yn Gymraeg. Os oes dewis gyda fi dw i eisiau cymryd rhan yn y prosiect o adeiladu gwe Gymraeg. Taswn i’n creu unrhyw waith creadigol yn y dyfodol fel fideo, podlediad, erthygl neu beth bynnag byddwn i’n ystyried y Gymraeg yn gyntaf.

Mae rhesymau eraill hefyd: mae’r Gymraeg yn hwyl i mi ar ôl degawdau o Saesneg ac mae cyfle i ymarfer fy iaith ysgrifenedig. Mae rhesymau unigryw dros ddewis iaith gyda phob unigolyn.

Felly mae’r Gymraeg yn gyntaf i mi. Ond nid dyna’r safon dylwn i ddefnyddio i asesu pethau gan unrhyw berson eraill.

Mae’n glir i mi fod gwahaniaeth rhwng dewis iaith unrhyw unigolyn a beth sy’n digwydd yn y Gymraeg yn gyffredinol, y darlun mawr.

Mae sawl categori i’r egwyddor yma. Ces i syrpreis bach yn ddiweddar. Clywais i gân Saesneg gan fand o’n i’n ystyried fel un uniaith Gymraeg cyn hynny. Mae lle i ofyn pa mor gryf ydy’r Gymraeg yn y maes canu poblogaidd ond ar lefel cyffredinol, nid ar lefel unrhyw fand unigol.

Dyma’r egwyddor yn y gân (Nid) Hon Yw’r Gân Sy’n Mynd I Achub Yr Iaith gan Super Furry Animals.

Mae pobl Cymraeg yn canu yn Saesneg am lot o resymau. Ta waeth, mae lot ohonom ni yn gweithio yn y Saesneg. Os ydych chi’n pryderu am fandiau sy’n troi at y Saesneg efallai dylech chi helpu Eos i godi statws yr iaith i rywbeth sy’n werth mwy na hobi. Yn bendant mae darlledu caneuon Cymraeg ar y BBC yn werth mwy na £100,000. Rydym ni yn y sefyllfa lle mae’r Gymraeg yn lleiafrifedig. Mae’r achos Eos yn ailadrodd beth sy’n digwydd mewn meysydd eraill.

Mae’r un peth yn wir am bobl sy’n dewis Saesneg ar Twitter. Peidiwch ‘gywiro’ unigolyn am ei defnydd o Saesneg ar Twitter. Dw i wedi gweld enghreifftiau (ac mae rhai yn cynnwys pobl sydd ddim yn hyderus gydag ysgrifennu yn Gymraeg). Yn hytrach, cadwch ar y pwnc ac atebwch bob trydariad yn Gymraeg. Os ydych chi eisiau gweld mwy o Gymraeg ar y we mae sawl peth rydych chi’n gallu gwneud fel unigolyn.

Dyw unigolion cyffredin ddim yn rhan o’r Mesur Iaith am resymau amlwg. Ond mae lle i gwyno i sefydliadau a chwmnïau am broblemau a statws yr iaith. Nhw sy’n dylanwadu ar bobl. Yn gyffredinol, peidiwch gael ffrae gydag unigolyn dros bethau fel hyn. Fel arfer mae rhesymau a darlun ehangach. Fel arfer mae angen cysylltu gyda sefydliad neu gwmni i ofyn neu ymgyrchu dros degwch i’r Gymraeg. Neu greuwch gwmni neu fenter neu brosiect.

Hefyd dyma’r problem gyda phryderon am ‘gywirdeb iaith’ yr unigolyn neu ‘burdeb iaith’ yr unigolyn. Mae unrhyw ffocws ar unigolyn yn gamgymeriad. Rwyt ti’n fwy tebygol o achosi diffyg hyder a thanseilio’ch bwriad gwreiddiol. Dylen ni pryderu am ‘ansawdd iaith’ y boblogaeth yn gyffredinol fel canlyniad o addysg ddiffygol a’r prinder o gyfleoedd i weld Cymraeg safonol. Ond nid cywiro unigolion sydd ddim wedi gofyn am eich help yw’r ffordd i wella’r sefyllfa. Eto, mae llawer o bethau rydych chi’n gallu gwneud i greu mwy o bethau Cymraeg i blant ac oedolion. Ac mae dyletswydd ar sefydliadau i fuddsoddi yn y Gymraeg.

Cofnodwyd ar

Wythnos yng Nghymru Fydd – ym Mhatagonia

Mae Gruff Rhys yn dweud:

[…] Yn ystod ymweliad ar Gaiman yn y ffilm dwi’n cyfeirio at y reddf ddynol/ddynesol/fynwesol (?) sy’n galluogi ieithoedd i barhau er gwaethaf gormes. Barn optimistaidd (fyrbwyll efallai) ydi hon yn amlwg – gan mai iaith atodol ydi’r Gymraeg bellach o fewn y gymuned leiafrifol wledig Gymreig ym Mhatagonia.

Beth sy’n arswydus ydi fod union yr un broses yn digwydd bellach yn ardaloedd gwledig Cymru fel y tanlinellwyd gan y cyfrifiad diweddar. Bod perygl – yn nghadernleoedd yr iaith, i’r Gymraeg ddatblygu mewn i iaith atodol – nad yw’n cael ei defnyddio heblaw i’w hymarfer yn achlysurol mewn cyd destun diwyllianol.

Y gwahaniaeth mawr yng Nghymru wrth gwrs ydi y dylsem fod yn deddfu, arianu a chynllunio i atal hyn rhag digwydd. Mae’r grym gennym bellach, ond efallai ddim y meddylfryd. Ond mae gennym y dewis – sy’n rywbeth sy’n anoddach i’w weithredu yn yr Ariannin. […]

Mae’r dyfyniad yn dod o gofnod hirach am ei ffilm Separado.

Cofnodwyd ar

Ôl-‘dysgwr’

Mae Christine James yn Archdderwydd. Llongyfarchiadau iddi hi. Mae dolen i’r stori BBC ar y dudalen flaen yr holl adran Saesneg, stori top ar BBC Newyddion ac yn brif stori Golwg360 ar hyn o bryd.

Ond dyw’r term ‘dysgwraig’ yma ddim yn briodol. Mae hi’n ddarlithydd yn y Gymraeg! Ar gyfer unrhyw un arall sydd yn rhugl mae’r term yn rong. Ydy Bobi Jones yn dysgwr? Nac ydy. Does neb sydd yn cyhoeddi papurau fel Canu Gwirebol a Wittgenstein ar ei wefan yn haeddu’r term dysgwr. Beth am Heather Jones? Neu Gwynfor Evans? Neu Ffred Ffransis? Neu Jerry Hunter? Mae rhywbeth fel ‘person sydd wedi dysgu’, ‘person ail iaith’ neu ‘person trydedd iaith’ yn well efallai. Neu ’mabwysiadwr’.

Sut mae grwpiau ieithyddol eraill yn delio gyda phobl fabwysiedig? Sa’ i’n meddwl bod ieithoedd eraill yn ystyried ‘dysgwr’ fel categori arbennig, yn enwedig pobl rhugl. Fel arfer does dim angen gwobr dysgwr iaith y flwyddyn chwaith achos mae atyniadau fel y mae yn ddigon.

Gyda llaw, ar y teledu dw i erioed wedi gweld enghraifft gredadwy o gymeriad sydd wedi mabwysiadu Cymraeg fel ail iaith. Ond dw i wedi gweld sawl caricature fel yr Americanwr comig ar Pobol Y Cwm, yr ysgrifenyddes dwp ar Gwaith Cartref ayyb.

Cofnodwyd ar

Clefyd y cofio

Gwyn Alf Williams:

In these circumstances, a people which had been deprived of its historical memory and whose children are still widely denied effective access to it in their schools, seems to have been seized by a hunger for its past. Local and amateur historical societies have proliferated while the academic study of Welsh history has become a major intellectual force.

Alongside the Welsh History Review has appeared the journal Llafur (Labour), organ of a Welsh Labour History Society which successfully marries academics and workers, traditional and novel styles, and scored a major success when, with help from the Social Science Research Council and the south Wales area of the National Union of Mineworkers, it rescued what was left of the magnificent miners’ institute libraries, which were being sold off without compunction to hungry hucksters (who also gobbled up a celebrated library at Bala-Bangor Theological College) and set up a well-equipped and efficient South Wales Miners’ Library at the University College of Swansea as a centre for adult education, active research and also as a kind of shrine, complete with a memorial to the fallen of the Spanish Civil War.

Parallel to this movement, in a way, there is Cofiwn (Remember!) a strongly nationalist group dedicated to remembering everything which, and anyone who, could help the Welsh build themselves into a nation.

While heartening, all this is also disturbing; one wonders whether it is some kind of symptom. We are living through a somewhat desperate hunt after our own past, a time of old militants religiously recorded on tape, of quarries and pits turned into tourist museums. This recovered tradition is increasingly operating in terms of a Celebration of a Heroic Past which seems rarely to be brought to bear on vulgarly contemporary problems except in terms of a merely rhetorical style which absolves its fortunate possessors from the necessity of thought. This is not to encapsulate a past, it is to sterilize it. It is not to cultivate an historical consciousness; it is to eliminate it.

When Was Wales?
Geiriau 1985
Penguin, tudalen 300

Yn ystyried y paragraff olaf uchod yn gyd-destun y sgwrs ar y cofnod diwethaf, Cofio pethau.

Cofnodwyd ar

Cofio pethe

Mae ‘cofio’ yn thema bwysig yn yr enaid Cymraeg. Sa’ i’n siŵr ble ffeindiais i’r syniad yn wreiddiol, trwy ddarllen rhywle efallai.

Mae ‘cofio’ yn ymddangos ym mhob man. Hyd yn hyn dw i’n gallu, errm, cofio:

  • ‘Cofia fi at…’
  • ’wyt ti’n cofio’r Ysgol Fomio…’ – Daw Fe Ddaw Yr Awr gan Dafydd Iwan
  • ’wyt ti’n cofio Macsen…’ – Yma O Hyd gan Dafydd Iwan
  • ‘… I gofio am y pethau anghofiedig…’ – Cofio gan Waldo Williams
  • Cofiwch Dryweryn
  • Cofio, rhaglen S4C
  • Geiriau fel ‘hunangofiant’, ‘coflech’

Mae sawl un arall dw i’n siwr, ydw i wedi colli unrhyw pethau ‘cofio’ pwysig?

Mae’r ystyr ‘cofio’ yn diddorol. Does neb sy’n byw nawr yn gallu cofio Macsen ac mae Cofiwch Dryweryn yn golygu rhywbeth i bobol sydd wedi cael eu geni ers y 60au. Mae rhyw fath o gof cyfunol yma, cof y werin.

Fydd cofio yn haws yn yr oes cyfryngau DIY a Wicipedia?

Cofnodwyd ar

[D] Cymraeg

Mae Vaughan Roderick yn gofyn am y ‘ffin ieithyddol yng Nghymru’r dyddiau hyn’.

Yng Nghymru mae bron pawb yn gwybod ’diolch’, ‘bore da’, ‘nos da’, ‘iechyd da’, ‘araf’ a ‘gwasanaethau’. Dyma sut mae unrhyw un yn dysgu iaith fel babi, yn yr awyrgylch ieithyddol, mae’n naturiol. Ac maen nhw wedi gadael ein categori statig ’di-Gymraeg’.

Mewn gwirionedd does na ddim grŵp ’di-Gymraeg’ yng Nghymru.

Maen nhw i gyd gallu bod yn [D] Cymraeg.

Ac mae lot o’r [D] Cymraeg eisiau clywed mwy o Gymraeg o’i chwmpas, nid llai.

Mae cyfleoedd i glywed Cymraeg yn brin iawn ac yn werthfawr iddyn nhw.

DYn fy mhrofiad i, yn y brifddinas, siaradwyr Cymraeg rhugl ydy’r pobol sydd yn atal ymdrechion i helpu’r ’di-Gymraeg’ i fod yn [D] Cymraeg. Gyda thipyn bach mwy o amynedd bydd mwy o [D] Cymraeg yn parhau ar yr antur ieithyddol. Dyw e ddim yn helpu o gwbl i feddwl bod nhw yn dod mewn rhyw fath o grŵp statig di-Gymraeg achos genedigaeth neu prinder o gyfleoedd.

Dyma enghraifft o fy mywyd. Dw i’n siarad 100% Cymraeg i un o fy ffrindiau. Mae fe’n ateb 50% Cymraeg a 50% Saesneg, sydd yn hollol iawn.

Amser Nadolig bydd e’n ateb 55% neu 60% Cymraeg dw i’n siwr.

Dylwn i wedi dweud bod i’n siarad 100% Cymraeg ond i’n cyfathrebu gyda thipyn o charades i helpu dealltwriaeth, à la Ifor ap Glyn yn y gyfres Popeth yn Gymraeg.

Cofnodwyd ar

Pa fath o ddigwyddiad fydd Eisteddfod Treganna?

Eisteddfod TregannaRydyn ni’n cynllunio Eisteddfod yng Nghaerdydd, yn Nhreganna, gyda lot o bobol eraill, benywod a dynion. Croeso i ti gymryd rhan. Ond pa fath o ddigwyddiad fydd Eisteddfod Treganna? Sut ydyn ni gallu cydbwyso gydag elfennau traddodiadol a phethau cyfoes? Rydyn ni eisiau “cynrychioli’r gymuned” felly beth ddylen ni wneud?

Dyma rhai o’r meddyliau gan Colin a fi (darlledwyd yn wreiddiol ar Shwmae mis diwethaf).

Os oes gyda ti diddordeb, cer i’r wefan treganna.org, hoffi’r tudalen Facebook, neu dilyna’r cyfrif Twitter.

logo gan Huw Aaron

Cofnodwyd ar

Holi am gynnwys niche yn Gymraeg

Diolch i Ifan am ei sylw ar fy nghofnod diwethaf. Dw i wedi copi’r sylw. Rydyn ni’n siarad am rywbeth cyffredinol a phwysig ar y we Gymraeg, haeddu cofnod ar wahan. Darn o’r sylw:

Mae hynny’n bwysig wrth gwrs ond mae yna berygl gyda gwefan Cymraeg eich bod chi’n mynd i niche o fewn niche.

Er engraifft, fe allen i dreulio adnoddau ac amser ar greu a chynnal gwefan bysgota neu wyddbwyll yn Gymraeg. Fe fyddai yna lond dwrn o bobol wrth eu bodd ac yn ei ddefnyddio’n selog. Ond fe fyddet ti’n darparu gwasanaeth ar gyfer cynulleidfa bach o fewn cynulleidfa sydd eisoes yn fach. Os nad ydi gwefan chwaraeon Cymraeg y BBC yn gallu denu digon o ddefnyddwyr i gyfiawnhau ei fodolaeth, ti’n gweld y broblem sydd gyda ni.

Dw i’n gallu gweld y broblem yn sicr, dw i wedi bod yn profi mathau gwahanol o gynnwys niche yn Gymraeg ar y we am flwyddyn a hanner. Heblaw am eithriadau bach, mae’r rhan fwyaf wedi bod yn uniaith Gymraeg, e.e. ar ytwll.com, ar haciaith.com.

Eisiau dysgu mwy felly hoffwn i ofyn y cwestiynau yma:

  1. Ydy’r enghraifft BBC Chwaraeon yn ddigonol yma? Dw i ddim yn gyfarwydd iawn arno fe ond ydy’r cynnwys yn ddigon unigryw gyda digon o “hyrwyddo” priodol? Faint yw “cynnwys unieithog”?
  2. Mae’r enghreifftiau pysgota a gwyddbwyll yn dda a pherthnasol yma. Bydd gwyddbwyll yn wych! (Gyda llaw newydd ffeindio gwyddbwyll.com). I unrhyw un sy’n meddwl am bostio pethau ar y we: pam ydyn ni’n siarad am gwefannau llawn? Beth am ddechrau gyda chofnod neu fideo neu awdio neu rhywbeth fel arbrawf, efallai ar dy wefan neu efallai ar y we unrhyw le? (Mae lot o gwmniau yn trio arbrofion arloesol ar hyn o bryd, e.e. mae Guardian Local yn arbrawf yn gynnwys Caerdydd, Leeds a Chaeredin. Efallai rydyn ni eisiau trio rhywbeth bach yn hytrach na tri blog llawn gyda staff llawn amser ond mae’r cysyniad yn debyg. Profi am brofiad.)
  3. Sut allen ni cynnig rhywbeth yn Gymraeg sy’n well nag unrhyw beth arall arlein – yn unrhyw iaith? Cwestiwn anodd ond efallai rydyn ni’n cystadlu gyda Saesneg mwy a mwy nawr. Gawn ni trio technoleg newydd, e.e. beth am ail-chwarae gem gwyddbwyll Kasparov neu pwy bynnag cam-wrth-gam gyda sylwebaeth Cymraeg yn HTML5? Efallai ail-ddefnyddio meddalwedd cod agored.
  4. Beth yw llwyddiant? Beth yw llwyddiant yn dy ddiffiniad a chyd-destun? Nifer o ymwelwyr yn ystod yr un diwrnod? Neu yr un mis neu yr un flwyddyn? Neu presennoldeb yr iaith Gymraeg ar y we, dylanwad a chodi disgwyliadau?

Dw i ddim yn siŵr am unrhyw ateb fan hyn ond croeso i ti gadael sylw.

Cofnodwyd ar

Hacio’r Iaith 2011 – trwsio technoleg gyda’n gilydd

Yn ôl y dyfeisiwr ac awdur Americanaidd Danny Hillis, technoleg yw “popeth sy ddim yn gweithio eto”. Mae hyn yn fewnwelediad defnyddiol – roedd dyfeisiau fel y car, y teledu, y gadair a’r pâr o esgidiau yn newydd yn y gorffennol. Gwnaethon nhw lwyddo pan roedden nhw yn rhan o gefndir ein bywydau.

Ar draws y byd, mae pobol yn trwsio technoleg ar gyfer eu hanghenion. Oni bai ein bod yn darganfod ffyrdd o addasu technoleg i’n cynorthwyo ni, gall barhau i fod yn ddiffygiol. Mewn rhai achosion, gall hyd yn oed weithio yn ein herbyn.

Yn Nghymru, dw i’n credu gallwn ddylanwadu’r defydd technoleg ar gyfer amcanion adeiladol, ar gyfer creadigrwydd, ar gyfer busnes, ar gyfer addysg, ar gyfer democratiaeth a llawer o ddefnyddiau eraill. Dyw hyn ddim yn digwydd ar ei ben ei hun, dyw’r cyfleoedd yma ddim yn codi os rydyn ni’n gadael y gwaith i bobol eraill.

Dw i’n cyd-drefnydd o Hacio’r Iaith, cymuned o bobol sy’n brwdfrydedd am yr iaith Gymraeg a’i ddefnydd o fewn technoleg ac ar y we. Rydyn ni’n cynnwys cyfryngis, rhaglenwyr meddalwedd, pobol creadigol, academyddion, blogwyr, ymgyrchwyr, gwneuthurwyr polisi a dylunwyr.

Rydyn ni’n grwp amrywiol o bob oedran a chefndir. Dydyn ni ddim yn rhannu’r un safbwynt, personaliaeth neu bwyslais ond yn aml dw i’n ffeindio fy nghydweithwyr Hacio’r Iaith i fod yn arbrofol, chwareus, chwilfrydig, di-ofn – ac agored.

Rydyn ni’n dathlu’r nodweddion yma drwy fabwysiadu’r fformat BarCamp ar gyfer ein “anghynhadledd”. Rydyn ni’n trefnu’r anghynhadledd Hacio’r Iaith nesaf – bydd e’n cael ei gynnal ym Mhrifysgol Aberystwyth mis yma.

Bydd y gynhadledd yn wahanol i gynadleddau traddodiadol oherwydd y diffyg areithiau gan sêr drud. Mae’r rhaglen i gyd yn cael ei chreu a datblygu gan y bobol, casgliad unigryw o bobol mewn amser a gofod. Yn yr wythnosau sy’n arwain at y digwyddiad, mae pobol yn cael eu annog i gofrestru’u enwau, awgrymu sesiynau a mesur cefnogaeth. Mae hyn yn digwydd ar y we, ar ein wici. Ar fore’r digwyddiad, mae’r rhaglennu yn parhau ar siart gyda nodiadau gludiog.

Bydd trafodaethau, cyflwyniadau, areithiau a sesiynau ymarferol. Er enghraifft, ar hyn o bryd, mae pobol yn cynllunio trafodaeth am deledu amlblatfform, sesiwn ymarferol i ddatblygu rhyngwyneb Cymraeg i ffonau Android ac efallai trafodaeth am theatr a thechnoleg. Bydd sesiynau ychwanegol yn digymell ac yn cael ei cynllunio yn ystod coffi neu ginio.

Mae unrhyw sesiwn angen dau o bobol fel isafrif – mae sesiwn fach yn iawn os yw’n ddefnyddiol a diddorol i’r bobol sy’n dod. Maen nhw’n gallu penderfynu’r polisi ar gyfer rhannu, ond fel arfer mae mor agored â phosib, gydag enwau’n cael eu rhoi i bod dyfyniad. Mae’r wybodaeth a thrafodaethau’n cael eu dogfennu a’u rhannu drwy fideo, lluniau, cofnodion blog a nodiadau ar y wici.

Dechreuodd y fformat BarCamp yn y maes technoleg, ond does dim yn rhwystro pobl rhag cynnal; mathau eraill o BarCamp. O gwmpas y byd mae’r fformat wedi mynd o dechnoleg i addysg, meddygaeth, celfyddydau, gwleidyddiaeth a grwpiau ffydd hefyd. Fel arfer mae mynediad yn rhad neu am ddim.

Fel fformat, mae’n ddelfrydol os wyt ti eisiau cael criw o bobol amrywiol at ei gilydd heb unrhyw uchelgais i ddechrau “busnes cynadleddau”. Does neb yn berchen ar y digwyddiad – felly mewn ffordd, mae pawb yn perchen arno fe.

Dw i’n credu bod rhannu yn llawer mwy buddiol na gwybodaeth berchnogol. Edrycha at y we: mae gwybodaeth yn doreithiog. Dolenni, sgwrs agored, meddalwedd cod agored, trwyddedu agored fel Comins Creadigol, maen nhw i gyd yn tyfu. Bydd cwmnïau yn ennill trwy gymhwysiad ac enw da yn hytrach na thrwy ddulliau o gyfrinachedd masnachol.

Os rydyn ni’n gallu cymhwyso fe, bydd rhannu teclynnau a gwybodaeth yn newyddion da i’r Gymraeg fel iaith fechan – a strategaeth iachus am y dyfodol.

Mae Hacio’r Iaith yn digwydd ar 29ain o fis Ionawr ym Mhrifysgol Aberystwyth. Mynediad am ddim ond cofrestrwch gan arwyddo eich enw ar y wici. Mae nifer cyfyngedig o lefydd ar ôl ar hyn o bryd.

Diolch: Rhys Wynne am help gyda’r cofnod hwn.

This blog post is about the Hacio’r Iaith unconference in Aberystwyth on Saturday. Click on Wales published an English language version of this post today.

Cofnodwyd ar

George Orwell, gwleidyddiaeth a’r iaith Gymraeg

Mae’n ddiddorol i weld cofrestr o eiriau i’w hosgoi ar y blog BBC, Cylchgrawn: strwythur, strategaethau, opsiynau, cynaladwyedd, datganiad cenhadaeth ayyb.

Dw i wedi blogio fan hyn o’r blaen am Politics and the English Language gan George Orwell.

Crynodeb: mae iaith yn gallu cuddio ystyr felly mae defnydd o iaith yn rhywbeth gwleidyddol.

Darn:

In our time it is broadly true that political writing is bad writing. Where it is not true, it will generally be found that the writer is some kind of rebel, expressing his private opinions and not a “party line.” Orthodoxy, of whatever colour, seems to demand a lifeless, imitative style. The political dialects to be found in pamphlets, leading articles, manifestoes, White papers and the speeches of undersecretaries do, of course, vary from party to party, but they are all alike in that one almost never finds in them a fresh, vivid, homemade turn of speech. When one watches some tired hack on the platform mechanically repeating the familiar phrases — bestial atrocities, iron heel, bloodstained tyranny, free peoples of the world, stand shoulder to shoulder — one often has a curious feeling that one is not watching a live human being but some kind of dummy: a feeling which suddenly becomes stronger at moments when the light catches the speaker’s spectacles and turns them into blank discs which seem to have no eyes behind them. And this is not altogether fanciful. A speaker who uses that kind of phraseology has gone some distance toward turning himself into a machine. The appropriate noises are coming out of his larynx, but his brain is not involved as it would be if he were choosing his words for himself.

Ond darllena’r traethawd llawn. Mae’r peth “shoulder to shoulder” dal yn bodoli!

Yn y cyd-destun Cymraeg, ro’n i’n hoffi “arferion da” (yn hytrach na “best practice”). Ond efallai dw i ddim yn gallu barnu achos Cymraeg yw fy ail iaith – dw i’n cyfieithu e yn fy mhen i’r ymadrodd plaen “good habits”. Mae defnydd heb ddidwylledd a heb fwriadau anrhydeddus yn gallu lladd unrhyw ymadrodd – ymadroddion da hefyd. Chwarae teg i’r person gwreiddiol sydd wedi casglu’r geiriau.