Cofnodion

Cofnodwyd ar

Cwestiynu’r brif newyddion yn ôl BBC Cymru Fyw heddiw

Pennaeth canolfan Gymraeg yn ymddiswyddo.

Dyna’r brif stori ar wasanaeth newyddion Cymraeg y BBC ers chwe awr heddiw.

Dw i ddim yn dweud bod hi ddim yn addas fel stori fach o ddiddordeb i rai o bobl.

Ond ai dyna yw’r brif stori go iawn heddiw?

Mae ymwelwyr Cymraeg angen gwybod am yr economi, gwleidyddiaeth, trafnidiaeth, iechyd, addysg ac yn y blaen. Hefyd, ble mae’r newyddion rhyngwladol?

Dw i wedi sôn am hynny o’r blaen. Dw i’n hoff o BBC Cymru Fyw a dw i ddim yn rhoi bai ar y tîm newyddiadurol yng Nghymru o gwbl. Mae potensial i wneud rhywbeth gwell. Ai dyma yw’r peth gorau sy’n bosib yn y Gymraeg?

Mae’r sefyllfa yma yn adlewyrchu problemau sylfaenol gyda’r ffordd mae’r BBC fel corfforaeth yn ystyried y Gymraeg, iaith isradd ar gyfer materion plwyfol yn unig, iaith sydd ddim yn haeddu cael delio gydag unrhyw beth o bwys.

Ond mae dyletswydd ar y BBC i ddarparu gwasanaeth cyhoeddus. ‘Hysbysu, addysgu a diddanu’ yw slogan y gorfforaeth. Yn y Gymraeg ar-lein dw i ddim yn gweld sut mae’r gorfforaeth yn llwyddo i gyrraedd y nod hynny.

Cofnodwyd ar

John Bwlchllan a Merêd

Mae hi’n teimlo fel bod cenhedlaeth o gewri yn ein gadael ni.

‘Gerallt, John Davies a Merêd o fewn saith mis i’w gilydd. Mae’r sêr yn syrthio.’ meddai Gruff Antur.

‘Wir-yr, mae ’na hen do o Gymry arbennig tu hwnt ym machlud eu dyddiau ac yn araf ddiflannu. Ac ma’n rhyfeddol drist #merêd’ meddai Jason Morgan.

Dw i wedi cyhoeddi erthyglau am Dr John Davies a Dr Meredydd Evans yr wythnos hon er mwyn ceisio dysgu a cael bach o ysbrydoliaeth.

Diolch i Osian Gruffydd am help gyda gramadeg.

Cofnodwyd ar

‘Clywed arogl’ a damcaniaeth cwantwm

[Roedd clip Vine yma o Dr Jennifer Brookes ond mae gwasanaeth Vine wedi diflannu yn anffodus.]

Mae gwyddonwyr cwantwm wedi darganfod rhywbeth mae Cymry yn gwybod ers canrifoedd.

(Mae’r darn uchod gan Dr Jennifer Brookes yn dod o’r rhaglen The Secrets of Quantum Physics: Let There Be Life gyda Dr Jim Al-Khalili. Daeth y rhaglen i ben ar iPlayer ond mae copi ar YouTube ar hyn o bryd. Gwyliwch o 21:05 ymlaen.)

Cofnodwyd ar

Anturiaethau yn yr iaith Gantoneg

Dw i’n dweud pethau syml yn yr iaith Gantoneg erioed: ymadroddion syml fel ’wyt ti eisiau paned?’, ‘blasus iawn!’, ‘Blwyddyn newydd dda’, ‘poeth’ (o ran tymheredd ac o ran sbeis, mae dau air gwahanol), ‘bore da’, ’diolch’ a sut i gyfrif o un i ddeg.

Ond dw i’n dweud ers blynyddoedd fy mod i am ddysgu Cantoneg i fod yn rhugl. Gwella er mwyn cynnal sgwrs go iawn yw’r nod – a dysgu mwy am y diwylliannau a fy ngwreiddiau.

Dyna yw’r adduned blwyddyn newydd. Ces i gwrs ar ddisc fel anrheg Nadolig gyda 14 gwers dros saith awr. ‘Na gyd dw i’n gorfod gwneud ydy gwrando arnynt!

Dw i ddim yn siŵr pa lefydd a gweithgareddau yn ne Cymru sy’n addas ar gyfer ymarfer Cantoneg yn ogystal â phethau ar-lein. Efallai bydd rhaid dechrau rhywbeth! Dw i ddim yn cael yr argraff bod bwytai, siopau a busnesau am dreulio oriau yn helpu dysgwr. Ond bydd rhagor o gyfleoedd i ymarfer gyda theulu ym Malaysia ym mis Mawrth 2015.

Cofnodwyd ar

Problem o ddiffyg cyhoeddusrwydd i gerddoriaeth Gymraeg

Lois Gwenllian yn gofyn:

Yn aml iawn mi glywaf bobl yn sôn am ddiffyg diddordeb pobl ifanc Cymru mewn pethau Cymreig. Un o’r rheiny sy’n codi ei ben yn dragywydd yw cerddoriaeth Gymraeg. Pam nad oes mwy o bobl yn gwrando / prynu’r gerddoriaeth? Dw i wedi pendroni tipyn am y peth, ac wedi methu dod o hyd i ateb / rheswm / beth bynnag boddhaol am y diffyg diddordeb yna. Does ’na ddim un rheswm, nid mater du a gwyn ydy pethau fel hyn. […]

Dyma fy ymateb i yn y sylwadau:

Y broblem fwyaf, dw i’n credu, ydy’r diffyg cyhoeddusrwydd haeddiannol i’r gerddoriaeth.

Mae’n lot haws dod ar draws cerddoriaeth yn Saesneg ar unrhyw sianel, rhaglen neu blatfform – yn y cyfryngau prif ffrwd, ar-lein, mewn siop, mewn garej ac yn y blaen – na chanfod cerddoriaeth Gymraeg.

Fel unrhyw gerddoriaeth o safon sydd ddim yn cyrraedd cynulleidfa fawr, mae fe i gyd yn dod lawr i ddosbarthiad. Gallai artistiaid fel Candelas, Yr Ods, Plu ac ati tynnu mwy o sylw tasai mwy o bobl yn eu clywed yn y lle cyntaf.

Cofnodwyd ar

Tony Judt: breuddwyd o heddwch yn y Dwyrain Canol

Dw i wedi ail-ddarllen traethawd gan y ddiweddar Tony Judt o 2003 ar y ’datrysiad un gwladwriaeth’ yn Israel-Palesteina heno. Dw i newydd ddarganfod ymateb gan Judt i rai o’r ymatebion i’r traethawd gwreiddiol a dyna ffynhonnell y dyfyniad isod:

[…] Ideas acquire traction over time as part of a process. It is only when we look back across a sufficient span of years that we recognize, if we are honest, how much has happened that we could literally not have conceived of before. Franco-German relations today; the accords reached across a table by Protestant Unionists and Sinn Fein; post-apartheid reconciliation in South Africa—all these represent transformations in consciousness and political imagination that few but “escapist fantasists” could have dreamed of before they happened. And every one of those thickets of bloodshed and animosity and injustice was at least as old and as intricate and as bitter as the Israel–Arab conflict, if not more so. As I said, things change. Of course, they also change for the worse. After all that has happened, a binational state with an Arab majority could, as Amos Elon ruefully reminds us, very well look more like Zimbabwe than South Africa. But it doesn’t have to be so. Those of us who observe from the side can at best hope to put down markers for the future. […]

Cofnodwyd ar

Dileu Cymraeg fel pwnc: llythyr at fy hen ysgol

ysgol-uwchradd-cantonian

Roedd ymddangosiad llefarydd o fy hen ysgol ar Newyddion BBC (fideo) yn digon i fy sbarduno i ysgrifennu llythyr ati hi.

Rwy erioed wedi cwrdd â’r llefarydd, sydd yn pennaeth ieithoedd yr ysgol, o’r blaen.

Does dim rheswm i amau ei safon fel athro ond o’n i’n ceisio mynegi yn gwrtais bod Cymraeg fel pwnc ail iaith wedi methu.

7fed o Fai 2014

Annwyl Mrs Gwilliam

Rwyf newydd wylio eitem ar wefan Newyddion y BBC am addysg Gymraeg (http://www.bbc.co.uk/cymrufyw/27251064). Siom fawr oedd clywed eich meddyliau, fel arweinydd yn y maes, am yr ymgyrch gyffrous i ddileu Cymraeg fel pwnc ail iaith tocenistaidd ac i addysgu pob plentyn yng Nghymru drwy gyfrwng y Gymraeg. Hoffwn i ymateb i’ch pwyntiau yn yr eitem yn y llythyr hwn.

Mynychais i ysgolion cyfrwng Saesneg gan gynnwys gwersi Cymraeg gorfodol rhwng 1992 a 1995. Er bod athrawon Cymraeg galluog yn yr ysgol pryd hynny, roedd y diffyg statws cymharol i’r iaith yn tanseilio’r ymdrechion i drosglwyddo sgiliau sylfaenol na hyd yn oed unrhyw frwdfrydedd dros yr iaith i fyfyrwyr. Rwy’n cofio’n glir beth oedd blaenoriaethau’r ysgol: ‘The core subjects are Mathematics, Science – and English.’, geiriau sy’n adlewyrchu polisïau a oedd yn is-raddio’r Gymraeg yn gyson yn ein meddyliau ifanc ni – a gafodd effaith niweidiol ar ein barn tuag at yr iaith am flynyddoedd i ddod. Roedd agwedd y bobl ifanc yn adlewyrchu agwedd y system.

Er fy mod i’n cydnabod mai dim ond ychydig eiliadau sydd ar gael i wneud pwynt mewn rhaglen newyddion, rwy’n cymryd eich bod chi am barhau gyda rhyw fersiwn o’r status quo. Dyna sy’n fy mhryderu i am eich sylwadau: yr awgrym nad yw’r Gymraeg yn ddigon pwysig i fod yn gyfrwng i bawb yn y brifddinas a’i bod hi’n iawn os ydy plant yn gadael yr ysgol gyda dim byd mwy na ‘Tourist Welsh’ yn eu gwlad eu hunain. Gallwch ddychmygu pa mor hurt fyddai safbwynt tebyg mewn ysgolion mewn gwledydd fel yr Almaen neu Sweden, llefydd lle mae pob un dinesydd ifanc yn y brif ffrwd yn gadael ysgol gyda sgiliau yn y briod iaith.

Fe fydd gweledigaeth Cantonian o ran y Gymraeg wastad o ddiddordeb i mi achos dyna oedd fy ysgol uwchradd i. Er gwaethaf datganoli a newidiadau yn y maes addysg ers 21 mlynedd does dim llawer i’w weld wedi newid ers fy amser i.

Yn amlwg, rwyf wedi bod ar daith ddiddorol yn y cyfamser ac wedi bod yn ffodus i ddarganfod yr iaith drwy gerddoriaeth, ffrindiau a gwersi i oedolion a ddechreuwyd yn 2007. Wrth glywed fy stori i mae llawer o bobl heb ruglder yn y Gymraeg yn dweud yn aml wrthaf i eu bod nhw’n awyddus i siarad yr iaith hefyd. Ond fyddan nhw ddim i gyd yn ffeindio’r amser, yr arian na’r cyfleoedd i ddysgu fel oedolion. Fe fydd llawer o fyfyrwyr Cantonian yn meddwl pethau tebyg ac mae hi’n bryd i’r ysgol ymateb heddiw i ddyheadau cenedlaethau’r dyfodol.

Mae’r ffaith bod y Gymraeg yn tyfu yng Nghaerdydd yn galonogol ac mae dalgylch Cantonian yn cynnwys Treganna, y ward gyda’r nifer uchaf o siaradwyr Cymraeg yn y brifddinas yn ôl Cyfrifiad 2011. Yn ôl eich sylwadau chi, nid oes digon o Gymraeg i’w glywed yn y gymuned leol. Ond dydy hynny ddim yn rhwystro’r ysgolion yn yr ardal sy’n darparu addysg cyfrwng Cymraeg.

Mae angen cymryd camau uchelgeisiol. Gall Cantonian arwain yn y maes a datgan ei bod hi’n awyddus i geisio gweithio gyda’r cyrff perthnasol i ddatblygu ffyrdd arloesol o gyflwyno’r Gymraeg i bob myfyriwr. Gallech alw ar Gyngor Caerdydd i fuddsoddi yn deg mewn Cymraeg yn yr ardal trwy weithgareddau, gwasanaethau cyhoeddus ac ati er mwyn cynyddu’r cyfleoedd i ddefnyddio’r iaith yn y gymuned. Gallech ymchwilio a gweithredu ar ffyrdd o ddatblygu sgiliau iaith ymhlith yr athrawon.

Hoffwn i fentro argymell hefyd y dylech chi ystyried manteisio ar eich cyfle nesaf i siarad yn gyhoeddus am ddyfodol addysg Gymraeg i ddweud un peth cadarnhaol o leiaf, megis cydnabod yr awydd ac ewyllys i geisio canfod trefn well na’r un ddiffygol sy’n bodoli ar hyn o bryd.

Yn gywir

Carl Morris

Fe fydd e’n cymryd mwy nag un athro i newid y drefn. Ond rwy’n meddwl bydd cefnogaeth athrawon yn hollbwysig yn yr ymgyrch yma, yn enwedig y rhai sy’n defnyddio eu dylanwad i ymateb i ymgynghoriadau ac ati.

Efallai dylai mwy o bobl ysgrifennu yn gwrtais at eu hysgolion. Pe taswn i’n athro byddwn i eisiau clywed wrth gyn-fyfyrwyr (dw i’n meddwl!) ac yn sicr y rhai presennol.

Mae mwy ar y blog am #AddysgGymraegIBawb a fy stori i.

Mae hi wedi bod yn dipyn o brofiad i ymweld â gwefan yr ysgol. Gyda llaw mae’r defnydd o Google Translate i ddarparu’r fersiwn Cymraeg yn cyfrif fel ‘trosedd’. Ond un brwydr ar y tro eh? 🙂

Llun o’r ysgol gan John Carter (CC BY-SA)

Cofnodwyd ar

Adroddiant gwrth-Gymraeg y BBC: tri ffactor

Pam mae eitemau gyda phwyslais gwrth-Gymraeg ar y BBC? Rwyt ti’n aros am rywbeth am Gymru ac mae mwy nag un eitem annifyr yn llifo mewn ar yr un pryd, e.e. Radio Wales, Radio 4. Pam nawr?

Dw i’n credu bod mwy o eitemau gwrth-Gymraeg ar y ffordd oherwydd tri ffactor damcaniaethol.

1. Mae mwy o gystadleuaeth ymhlith cyfryngau gwahanol nag unrhyw bryd erioed ac mae eitemau dadleuol yn sbarduno niferoedd o wrandawyr. Yn bennaf, siaradwyr Cymraeg a chyfeillion o’r iaith sy’n gyfrifol am godi ymwybyddiaeth o’r eitemau trwy Twitter, Facebook ac ati. Mae’r ffenomen yn debyg i drolio yn y papurau newydd ar-lein.

2. Mae BBC yn gyfrifol am ariannu S4C bellach sy’n achosi drwgdeimlad yn yr adrannau eraill, yn enwedig y rhai sy’n bryderu am doriadau. Beth bynnag rydych chi’n meddwl am Thatcher, roedd hi’n digon call i osod trefn arbennig ar gyfer S4C (yn y pen draw). Fel endid fe oedd y sianel yn annibynnol yn ei chyllideb. Mae’r sianel wedi colli’r mantais yna o ran y rhan fwyaf o’i chyllideb sydd bellach yn dod o’r BBC. Felly mae’r adrannau eraill fel Radio Wales yn troi at ymosod ar darged hawdd er mwyn ceisio amddiffyn eu bodolaeth nhw. Dyna’r effaith ‘cathod mewn sach’ a wnaeth pobl ein rhybuddio ni amdani hi yn 2010 yn ystod ymgyrch ‘Na i doriadau S4C’.

3. Fel mae unrhyw un sy’n darllen y wasg yn gwybod, y gwasanaethau iechyd ac addysg yng Nghymru ydy hoff dargedau Cameron, Hunt, Fabricant et al ar hyn o bryd tra bod nhw yn ceisio ennill etholiad mewn ychydig dros 12 mis. Mae’r BBC yn cael ei dynnu i’r un cyfeiriad: ‘ai datganoli/polisïau Llafur Cymru/y Gymraeg (does dim gymaint o wahaniaethu rhyngddynt ar lefel Prydeinig) sy’n gyfrifol am fethiannau ysgolion yng Nghymru?!’ ayyb. Mae agweddau sy’n debyg i Lingen a’r Llyfrau Gleision yn ymddangos eto. Yr iaith sy’n derbyn y flak yn y brwydr dros San Steffan. Afraid dweud fod diffyg trafodaeth synhwyrol ar y materion hyn ar Radio 4 a diffyg diddordeb mewn beth yw’r problemau go iawn a beth sydd o les i Gymru. Nid ’darlledwr gwladwriaeth’ fel y cyfryw ydy’r BBC ond gall dweud bod y Gorfforaeth yn cael ei demptio i roi platfform a ffafr i Lywodraeth San Steffan a chryfhau ei achos ar gyfer adnewyddu’r siarter yn 2016-17 hyd yn oed.

Os ydw i wedi cydnabod y ffactorau yma yn iawn ni fydd y sefyllfa yn newid yn fuan iawn. Gall disgwyl mwy o eitemau o’r fath.

 

Cofnodwyd ar

Profiad cyntaf o bostio ar BuzzFeed

Dw i’n chwilfrydig am BuzzFeed ac wedi postio cofnod am eiriau Cymraeg heno. Dylai pobl fel BBC Radio Wales creu pethau fel hyn yn lle annog gwrandawyr i ymosod ar yr iaith!

Ar hyn o bryd nad yw’r dolenni allanol (rysáit y cawl ayyb) na’r fideo YouTube (Rhys Iorwerth ar y bidet, fel petai) yn gweithio felly dw i wedi gofyn i BuzzFeed am help. Gweler diweddariad isod.

Wedyn byddai fe’n hwyl i fynd yn ‘feiral’ gyda rhywbeth Cymreig – o leiaf unwaith. Pam ddim? Wedyn dw i moyn creu ambell i listicle arall (list + article). Eisoes mae Lois Gwenllian wedi creu listicle ar y 90au ac mae Nwdls yn cynnig ‘rhestryn’, ‘rhestripŵs’ i ddechrau’r sgwrs derminoleg hanfodol yma.

T.H. Parry-Williams

Gyda llaw yn y broses o bostio i BuzzFeed creuais i fy GIF wedi’i animeiddio cyntaf. Dw i’n credu bod defnydd o GIMP yn haws na beth gwnes i. Dw i’n bwriadu sgwennu canllaw ar Hedyn ar sut i greu ffeiliau GIF cyn hir i’r rhai sydd eisiau gwneud pethau fel T.H.P.W. uchod.

Y tro yma yn hytrach na GIMP gwnes i gyfres o orchmynion ImageMagick ar Lubuntu (hynny yw, Linux). Roedd y broses bach yn hirwyntog: ar ôl i mi gipio rhaglen oddi ar S4C Clic, gwnes i dynnu fframiau unigol fel llwyth o ffeiliau JPG ac wedyn tynnu nhw at eu gilydd i greu’r GIF.

DIWEDDARIAD 1/04/2013: Mae BuzzFeed wedi ymateb:

Rachel Brandt (BuzzFeed)
Apr 01 12:15 PM

Hi,

When new users make posts, embeds and links don’t work until their account has been “approved.” This is to prevent spammers from publishing posts that are links to their spammy web sites or videos, but it has the unfortunate consequence of affecting good users who are trying to use links or videos for good reasons.

Normally, we like new users to be a part of the BuzzFeed community prior to creating posts with links, so that is why you were running into issues. However, as an exception, I just went in and moderated your account for you. Since your account has now been approved, it won’t happen anymore to your posts. Please allow the cache to clear (should take about 15 minutes) and then your links should be good to go. Let me know if you need anything else.

Thanks,

Rachel