Cofrestrau defnyddiol ar Hedyn

Dw i dal yn meddwl am y rhwydwaith Cymraeg arlein. Dw i newydd wedi creu tair cofrestr:

Mae cofrestr fwyaf ar Twitter yw carlmorris/cymraeg gyda 262 siaradwr ar hyn o bryd. Maen nhw i gyd yn rhugl ac eithrio ychydig o ddysgwyr.

Ymuna Hedyn a ychwanega unrhyw beth perthnasol. Dyn ni eisiau cadw cofrestr o hen gynnwys hefyd.

Diwylliant Gaelaidd yn Yr Alban

Llun gan Ewan McIntosh

Llun gan Ewan McIntosh

Es i i Glasgow a Loch Lomond am y Flwyddyn Newydd. Gyrrais i – oherwydd dydy’r Alban ddim yn bell iawn o Gaerdydd.

Gwelais i un enghraifft o Aeleg yng Nglasgow yn unig – ar yr arwydd Gorsaf Queen Street. Ond yn Loch Lomond, gwelais i lawer o arwyddion dwyieithog gyda’r enw Glasgow yn Aeleg, Glaschu – ac enwau safleoedd eraill.

Oedd hi’n oer iawn wrth gwrs a cherddon ni ar yr eira ffres. Fydda i ddim yn dweud “mynyddoedd” oherwydd oedd y mynyddoedd go iawn yn beryglus dros fis Ionawr. Roedd y llwybrau rhwng hawdd ac anodd.

Dw i’n nabod yn barod un neu dwy bobol sy’n gallu siarad Gaeleg. Ond yn anffodus, gwrddais i ddim unrhyw un sy’n siarad Gaeleg yna. Yn sicr, mae pobol yn siarad yr iaith weithiau. Ond yn gyffredin, mae Gaeleg fel ysbryd yn parhau yna.

Dw i’n nabod y cliché o’r can Datblygu (“Wastad yn mynd i Lydaw / byth yn mynd i Ffrainc / Wastad yn mynd i Wlad y Basg / byth yn mynd i Sbaen…”). Beth allwn i ddweud? Mae gen i ddiddordeb yn ieithoedd/ddiwylliannol lleiafrifol.

Ro’n i’n cofio cymeriad ddiddorol yn y – wyt ti’n barod? – Senedd yr Alban. Dw i wedi aros am gyfle i bostio’r ddarlith hon. Byddi di “gwrdd” â Uncle Lachie. Mwynha.

Thank you Presiding Officer, and I am glad that you gave me my full Gaelic name. I am sure that I do not have to remind you – although I might have to warn Mr McLetchie and the First Minister – that Tosh, or Macintosh, comes from the Gaelic word “taoiseach”, which means leader or son of the leader.

It was a year ago last month that my Uncle Lachie died. Lachie Macintosh, or Mash as everyone called him, lived all his life on a croft in Elgol on Skye. He was one of the last of the old-style or traditional crofters left in the village. He was certainly the last to have a milking cow and to eke out a living without another major source of income such as fishing or another job. It is always sad to see the passing of a way of life. Few people in Elgol now use a scythe or make a haystack, although my father tells me that he is willing to give lessons if anyone is interested. If people want to feed their animals, they now buy a roll of hay that has been trussed up by a combine harvester. However, I do not have many regrets for a way of living that was impoverished and arduous. A peat fire is a lovely thing, but cutting peat by hand is back breaking and almost unendurable if there is no wind to blow away the midges.

Old-style crofting might have been impoverished, but that cannot be said of the crofters’ language, culture and traditions. When Lachie Mash died, another little bit of Gaelic died with him. He was no singer, but he knew all the songs. He was no writer, but he knew all the stories. In fact, one of the best things that he did in the last few years before he died was to record many of his ghost stories, which he told very well and convincingly. It was said of Lachie that he put the fear of God into more people than the local minister did. They were not stories that he had read but stories that he had heard in Gaelic. The Gaelic language shaped Lachie and made his character. He was the only member of his family not to proceed past primary school, but he became the lynchpin of the local community. He was a treasure trove of Gaelic lore and history and was regularly consulted on every aspect of crofting agriculture, all of which he learned about through Gaelic. In fact, he was quite dismissive of others who spoke to him with only “book knowledge”, as he called it.

Lachie had a remarkable knowledge, which was acquired through Gaelic, of plants and their uses and, of course, of place names. He knew the Gaelic name for every hollow, pool and hummock in the area. When the Ordnance Survey published – with welcome commitment – a map of Elgol with all the place names in Gaelic, he took great pleasure in picking holes in it and pointing out things that were wrong. I have always thought that the love of a good argument is a Gaelic trait. No amount of legislation can replace people like Lachie, but we can stop the decline of Gaelic.

Geiriau gan Kenneth Macintosh, 2 mis Chwefror 2005

Ro’n i’n meddwl bod Uncle Lachie yn ddiddorol ond rwyt ti’n gallu darllen y sesiwn cyfan am sgwrs polisi yn yr Alban ac yn y blaen. Hoffwn i fynd i’r ynysoedd tro nesaf!

Ychwanega Google Translate i dy wefan

Wyt ti’n sgennu gwefan yn y Gymraeg? Wyt ti eisiau parhau ac agor mynediad dy wefan?

Dyma sut ti’n gallu ychwanegu Google Translate i dy flog neu gwefan.

http://www.google.com/webelements/translate/

Pwysig! Rhaid i ti newid “pageLanguage: en” ac ysgrifennu “pageLanguage: cy” yn lle. (Neu dy côd iaith dau lythyr rwyt ti’n defnyddio yn barod!)

Enghraifft: gwela Y Twll ar y gwaelod. Rwyt ti’n gallu mynd i tudalen cofnod neu prif tudalen. Mae Google Translate yn gweithio beth bynnag.

YCHWANEGOL: Dw i ddim yn hoffi’r bar Google Translate ar y brig y tudalen. Hyll ac ymwthiol 🙁

Syniadau y we Cymraeg am 2010

This is about my “New Year’s Resolutions” for the web, particularly the Welsh language web. Maybe other people can write theirs and we can have a fun discussion.

Mae wythnos olaf y flwyddyn yn doniol. Dw i’n siarad am yr wythnos rhwng Dydd Nadolig a blwyddyn newydd. Mae digon o amser i sgwennu cofnodion blog.

Dw i’n meddwl am fy “breuddwydion” am y we Cymraeg neu y we cyffredinol.

Rydyn ni’n gallu defnyddio’r gair “addunedau” achos rydyn ni’n creu y we gyda’n gilydd. Er enghraifft, hoffwn i weld mwy cynnwys yn y Gymraeg (mwy nag un post dw i’n meddwl!).

Hefyd, hoffwn i darllen addunedau pobol eraill. Felly bydda i sgwennu fy “addunedau blwyddyn newydd” am y we Cymraeg. Bydda i sgwennu syniadau a meddyliau a defnyddio’r tag gwecymraeg2010 gwegymraeg2010 (diolch Nic am y treiglad cywir!).

Os ti eisiau ymuno, defnyddia’r un tag. Pa fath o bethau wyt ti eisiau weld? Neu creu?

Newidiadau yng Nghaerdydd a Chymru

This post is written in Welsh and is about changes happening in Cardiff and Wales, where I live. The Google Translate version will give you the gist in English or another language of your choice. Incidentally the title means “Changes in Cardiff and Wales”. Each placename happens to have a Welsh mutation in the title. A mutation is a change to the first letter of a noun, which sometimes occurs. A lot of learners think it’s voodoo – until they learn the rules for it. It’s just part of the language.

Dw i erioed wedi nabod newidiadau fel hwn – tu fewn un mis – yn y ddinas.

Ddoe, es i i lansiadau rhaglen National Theatre Wales a man cyfarfod Cardiff Arts Institute ar yr un dydd. Mae dau prosiect yn cyffrous iawn.

Gobeithio dw i ddim yn swnio fel “dyddiadur cymdeithasol” yma, ha ha.

Beth bynnag, dw i dal yn DJo a mae’n braf i cael rhywle newydd i wneud e, Cardiff Arts Institute. Efallai mae nhw yn tyfu scenius yna. Dw i’n licio’r enw – does dim rhaid i ti gofyn unrhyw awdurdod i defnyddio enw fel “sefydliad” neu “institute” – pam lai?

Mae National Theatre Wales yn genedlaethol wrth gwrs. Cafodd e ei lansiad rhaglen yng Nghaerdydd a rhedeg swyddfa nhw yng Nghaerdydd. Mae gen i diddordeb yn ffyrdd i adeiladu prifddinas cryf a gwasanaethu’r gwlad cyfan. Dw i ddim yn siwr os mae “gwasanethu” yw gair cywir yma, dw i ddim yn rhugl eto! Ond mae pob gwlad llwyddiannus yn cael prifddinas cryf. Ond mae’n hawdd i dweud wrth gwrs achos dw i’n byw yn y prifddinas hon. Allwn i ddim yn sylwi popeth ym mhob man.

Sut allai prifddinas yn gwasanaethu’r gwlad cyfan? Fel Native, ro’n i’n cynghori’r cwmni am strategaeth arlein. Mae nhw eisiau agor broses i cwmniau a phobol eraill. Hefyd, mae nhw eisiau creu cyfleoedd newydd am artistiaid yng Nghymru cyfan. Os ti’n gallu ateb cwestiynau fel ’na, dylet ti ymweld ac ymuno’r cymuned a thrafod a blogio dy meddyliau yna. Neu dylet ti blogio dy meddyliau ar dy flog dy hun. Rwyt ti’n gallu dylanwadu.

Mae Chapter yn pwysig yn y golygfa “creadigol” yma hefyd. Mae nhw wedi ail-agor mis diwetha gyda safleoedd newydd a bar newydd. Dw i wastad yn nerfus am cynlluniau mawr. Ond nawr dw i’n hoffi’r adeilad newydd.

Cyn Nadolig, mae Canolfan Siopa Dewi Sant yw newid amlwg. Ro’n i’n meddwl am cystadleuaeth stare-out rhwng y Ganolfan a dirwasgiad.

Mae nhw wedi creu swyddi newydd yna siwr y fod. Mae digon o bobol yn hoffi’r canolfan hefyd. Ond dw i ddim yn teimlo fel rhan o’r pethau yn digwydd yna.

Beth oedd y dywediad Dewi Sant wreiddiol? “Gwnewch y pethau bychain”, dw i’n credu. Ond mae canolfan yn teimlo gwahanol iawn i’r dywediad y Sant. Mae canolfan yn llawn gyda brands mawr a dw i’n defnyddio gair Americaniad am rheswm.

Darllena Capital Times (Pravda Caerdydd? Ha ha.) Pam ydyn ni wastad yn siarad am cynlluniau MAWR? Mae cynghorwyr ac aelodau Cynulliad yn trafod cynlluniau mawr mwy nawr, dw i’n meddwl. Ond dw i’n hapus gyda llawer o pethau arbennig bach.

Dw i’n hoffi busnes llwyddiannus. Dw i’n hoffi siopau, caffi, tafarnau, safleoedd – eglwysi hefyd – pan gallwn i cwrdd, siarad a nabod pobol eraill yna. Os dw i’n dechrau unrhyw le fel ’na baswn i creu rhywle gyda awyrgylch fel hon.

Felly pan es i i Ganolfan Dewi Sant, ro’n i’n gadael – syth ymlaen i Spillers am diwylliant a sgwrs cyfeillgar gyda perchennog am cerddoriaeth ska yn y 60au.

Y Geocities Nesaf

A cautionary example about who you trust with your stuff. Blog post in Welsh, use Google Translate if you want the gist in another language.

Mae Geocities wedi cau heddiw a rydyn ni wedi colli llawer o safleoedd o’r 90au.

Dw i erioed wedi dechrau safle ar Geocities ond dw i’n teimlo’r poen heddiw. Pam? Dw i’n meddwl am y cyfraniadau mawr i diwylliannau arlein, gwaith caled a breuddwydion gan pobol o gwmpas y byd.

Gofiaist ti papur, finyl ayyb? Ydyn ni’n byw yn yr unig oes pan dydy pobol ddim yn recordio eu stwff yn iawn?

Collen ni safleoedd Cymraeg ar Geocities (darllena’r post Geocities gan Dafydd). Dw i’n meddwl am y canlyniadau – am y we Cymraeg. Dw i dal yn meddwl bod Cymraeg yn rhy dawel arlein beth bynnag.

Pa safleoedd dyn ni’n colli nesaf?

Efallai fy hen cwmni meddalwedd wreiddiol pan o’n i’n ifanc, ar Angelfire! (Rhywle arall ar y hinternet).

Dw i’n clywed bod MySpace yn colli arian ar hyn o bryd a dydy Rupert Murdoch, pennaeth News Corporation, ddim yn deall e.

Ydy cwmniau mawr yn poeni am dy cynnwys? Neu Cymraeg? Nac ydy, dim llawer – yn y tymor hir, mae diddordebau gwahanol gyda nhw.

Yn cyffredin, pan rwyt ti’n defnyddio gwasanaethau am ddim, dwyt ti ddim yn rheoli cynnwys dy hun. Bydd yn ofalus os ti’n cadw dy syniadau a gwaith ar unrhyw safleoedd fel ’na. Fel arfer mae’n anodd iawn i allforio dy cynnwys.

(Facebook, dw i’n edrych at ti. Gallwn i sgwennu mwy am Facebook. Efallai tro nesaf.)

Dyma pam dw i’n defnyddio WordPress fy hun ar safle fy hun. Dw i ddim yn dibynnu ar wordpress.com – mae nhw yn gallu newid y gwasanaeth. Dw i’n newid fy safle pan dw i eisiau. Mae WordPress yn cryf ar hyn o bryd wrth gwrs ond mae’n wella i bod yn annibynnol gyda enw parth dy hun.

Gyda llaw, dw i’n rheoli fy hunaniaeth a phrofiad darllenwyr. Does dim ots gyda fi os mae fy dylunio yn ddrwg. Dyna FY dylunio!

Dydy gwasanaethau tanysgrifiad ddim yn diogel chwaith, e.g. Sidekick.

Dw i’n awgrymu dau blog am pethau pwysig fel hwn – Dave Winer a Chris Messina.

Mae nhw yn sgwrsio am ffyrdd i datblygu’r we ac amddiffyn y we agor. Hoffwn i datblygu eu syniadau yn y cyd-destun y we Cymraeg.

Pam ydw i’n wneud Hacio’r Iaith?

Dw i’n cyd-trefnu Hacio’r Iaith. Gallet ti cyfrannu hefyd.

Beth yw Hacio’r Iaith? Darllena’r cofnod gyntaf ar Metastwnsh gan Rhodri ap Dyfrig. Mae drysau yn agor iawn.

Gobeithio bydd pobol yn deall pam dyn ni’n wneud y digwyddiad. Dyn ni’n trefnu Hacio’r Iaith achos dyn ni’n caru’r iaith a dyn ni’n hoffi thechnoleg defnyddiol. Dyn ni’n bwriadu i gael hwyl a datblygu pethau da ar yr un pryd.

Mae proses yn pwysig. Baswn i annog unrhyw un i dilyn y broses. Byddan ni rhannu pob manylyn. Dyn ni’n blogio a defnyddio’r wici.

Gallet ti ymuno’r digwyddiad a dysgu rhywbeth wrth gwrs. A rwyt ti’n gallu copi’r broses i wneud digwyddiad dy hun. Hoffen ni dangos bod e’n gorau i rhannu dy syniadau.

Dw i’n ffeindio rhywbeth yn aml. Pan dw i’n rhyddhau fy syniadau, dw i’n ffeindio pobol eraill ac adeiladu nhw gyda’n gilydd. Neu dw i’n ysbrydoli pobol eraill.

Dw i’n chwilio am “cystadleuaeth”. Dyma pam ro’n i’n dechrau blogio yn y Gymraeg. Ro’n i ddim yn gallu aros am blogiau newydd. Weithiau, dw i eisiau bod fel cwmni dillad chwareon. Jyst gwnaf e. Ha ha.

Es i i WordCamp yng Nghaerdydd blwyddyn yma. Daeth llawer o bobol ledled Prydain i drafod WordPress – bron pawb am eu gwaith. Mae fy nghefndir yw busnes a dw i’n meddwl bod llawer o gyfleoedd gyda ni yma. Basai’n gret i creu cyfleoedd am busnes newydd yn y dyfodol trwy pethau fel Hacio’r Iaith. Hoffwn i annog trafodaeth yn y gyfeiriad hon. Does dim rhaid i ni bod yn difrifol, gallen ni mwynhau’r sgwrs.

Ysbrydoliaeth BarCamp:

Ysbrydoliaeth hack day:

(Gallet ti mynd i hack day a BarCamp ar Wicipedia.)

Byddan ni rhannu dolenni a manylion eraill ar Twitter. Dilyna Rhodri ap Dyfrig, Rhys Wynne, fi a phobol eraill…