Cofnodion

Cofnodwyd ar

Crwydro caeau Pentre-baen

Wel, mae Dic Mortimer wedi bod yn crwydro Pentre-baen a’r hen reilffyrdd yn ddiweddar:

Apart from Fairwater and Pentrebane locals, few Cardiffians ever go here.

[…] I was still conscious of treading on blighted ground marked for future destruction.  The ravishing beauty was intensified by a dull ache of regret.  I’d heard it so often before: “I remember when this was all fields…” my mother used to say about Llanrumney and my grandmother used to say about Penylan.  Now I could hear myself saying the same thing in 20 years time to my grandchildren about Waterhall.  Premature nostalgia.  This could be the last time…

Criss-crossing the area are a number of abandoned railway lines, providing a network of pathways that take you deep into otherwise inacessible zones. I followed the line of the ‘Waterhall Branch’, a fascinating, little-known mineral railway which, more by accident than design, is still largely extant. […]

O’n i’n arfer mynd i ysgol yn y Tyllgoed. Dw i’n siŵr bod i wedi cerdded lawr darn o lwybr heb sylweddoli bod e’n hen reilffordd o’r cymoedd – heb sôn am gwerthfawrogi’r hanes. Fy amgylchedd, fy milltir sgwar yn y 90au. Dylwn i fynd yn ôl.

Hefyd dw i eisiau cerdded neu beicio lan yr Afon Elái o Grangetown i Donypandy rhywbryd.

Cofnodwyd ar

Amlieithrwydd Global Voices (Eidaleg, Rwsieg a mwy)

Mis diwethaf gwnes i sgwennu erthygl am heriau i’r we Gymraeg i Global Voices.

Mae pobl wedi cyfieithu’r erthygl bellach i Eidaleg a Rwsieg. Gwych! (Diolch i Barbara Constantino a GV Russian.)

Oes galw am erthyglau Global Voices o bob math yn Gymraeg? Os oes galw, oes gwirfoddolwyr sydd yn fodlon cyfieithu o ieithoedd eraill i’r Gymraeg? Fydd ddim angen fersiwn llawn o’r wefan ar y ddechrau ond efallai byddai erthygl pob hyn a hyn yn dda.

Cofnodwyd ar

Cofio bywyd Eileen Beasley

Bu farw Eileen Beasley bore dydd Sul.

Mae’r teulu Beasley wedi cael effaith pellgyrhaeddol ar Gymru ers eu gweithred lwyddiannus i sicrhau biliau treth yn Gymraeg. Roedd yr arddangosfa ar faes yr Eisteddfod wythnos diwethaf yn bwerus iawn.

Ac mae’r stori heddiw yn haeddu sylw yn y cyfryngau. Ar hyn o bryd, yr unig beth newydd ar wefan BBC yw’r stori yn Gymraeg. Gawn ni weld os fydd erthygl Saesneg dydd Llun. Dw i’n credu bod y stori yn berthnasol i bawb yng Nghymru ac i lawer o bobl tu hwnt i Gymru.

DIWEDDARIAD: Mae erthygl Saesneg ar BBC News Wales.

Mae rhywun wedi ychwanegu mwy o wybodaeth i’r erthygl Wicipedia Cymraeg amdani hi gan gynnwys dolenni i’r erthyglau cynhwysfawr ar Golwg360. Mae erthygl newydd sbon, Eileen Beasley, wrthi’n dechrau ar Wikipedia Saesneg ar hyn o bryd.

Cofnodwyd ar

Sawl wici sydd yn Gymraeg?

Tra o’n i’n siarad gyda chyfieithiwr MediaWiki ar y maes ddoe o’n i’n meddwl: sawl prosiect wici sydd yn Gymraeg? Rydyn ni’n casglu blogiau, beth am wiciau?

WikiMedia yw’r sefydliad tu cefn i MediaWiki sydd yn gyfrifol am:

Diolch i WikiMedia mae’r system wici meddalwedd rydd MediaWiki yn bodoli. Dw i wedi bod yn rhedeg

gyda Rhys Wynne ac eraill am sbel (ers i ni newid o’r hen system DokuWiki).

Roedd Suw yn arfer rhedeg wici i ddysgwr. Ac mae ambell i gyfeiriad i Wiki Deddfu, prosiect Hywel Williams AS sydd ddim ar y we rhagor. Gwnes i drio gosod wici dwyieithog unwaith i gleient (Cyngor Prydeinig).

Oes wiciau eraill ar y we yn Gymraeg? Mae wiciau da yn cymryd buddsoddiad o amser i lwyddo, dw i ddim argymell llwyth o wiciau newydd di-ri yma achos mae angen rheswm penodol i lansio un. Ond byddai mwy o enghrefftiau yn ddidorol.

Cofnodwyd ar

Ariannu torfol

Mae sôn am ariannu torfol yn yr awyr.

Wel, dw i wedi bod yn siarad am y peth gyda rhai o bobl Hacio’r Iaith.

Mae naw prosiect o leiaf wedi codi miliwn dolar.

O ran prosiectau mawr, fel y dwedais mae S4C a chwmnïau teledu gyda’r sylw i wneud prosiectau ariannu torfol llwyddiannus. Dyma’r mantais cyfryngau ‘prif-ffrwd’ yn Gymraeg – mae nifer cymharol dda o gwsmeriaid. Byddai angen casglu’r arian ar ran y cwmni cynhyrchu neu ar ochr masnachol S4C.

Ond dw i jyst eisiau gweld Enghraifft Lwyddiannus yn Gymraeg o unrhyw fath! Hyd yn oed £500. Dyma beth fydd yn gyffrous am ariannu torfol. Annibyniaeth go iawn. Arwahanrwydd!

Dw i wedi trio casglu ambell i enghraifft. Efallai dylen ni ychwanegu pethau fel Prifysgol Bangor i’r enghreifftiau?

Dw i ddim yn rhoi cymaint o ffocws ar y platfform. Er bod y dewisiad yn bwysig roedd Kickstarter Cymraeg yn bosib yn ôl yn 1926. Ewyllys, ymdrech a threfn yw’r elfennau mwyaf pwysig yn fy marn i.

Ces i siom wythnos diwethaf. O’n i’n meddwl am y stori Syr Wynff a Plwmsan a’r potensial i wneud ariannu torfol annibynnol er mwyn parhau gyda’r prosiect. Mae Iestyn Roberts wedi rhoi caniatad i mi ailadrodd ei ateb i fi trwy ebost:

Dani heb weithio allan y prisiau eto gennai ofn. Ti’n edrych ar wbath fel £3000 per munud am animation. (heb gyfri prisiau bob dim arall, set, modelu, gwaith goleuo, gwaith rendro, storyboards ayyb) – felly dani angen gweithio allan yn union be ydi hyd y sioe.

Eek! Oes model sydd yn gweithio yma? Dw i’n methu meddwl am un. Hyd yn oed os fydd 300 person i gyd yn cyfrannu £10 i ariannu lawrlwythiad mae dim ond tua un munud o stori!

Mae cyfres neu hyd yn oed ffilm yn bron amhosib heb addasiadau mewn ieithoedd eraill.

Felly dw i’n edrych at bethau symlach ar hyn o bryd. Pwer $1.

(Byddaf i’n disgwyl bandiau i fod o flaen y gad yma. Neu pobl fel Recordiau Lliwgar neu Recordiau I Ka Ching.)

Llun Prifysgol Bangor gan Dogfael (CC)

Cofnodwyd ar

Global Voices: chwilio am y we Gymraeg

Dw i wedi sgwennu erthygl i Global Voices am y we Gymraeg:

[…] Recent research presented by the BBC at a media conference shows that of the time spent on the web by the average Welsh speaker, only 1% is on Welsh language content. We can assume that most of the remaining 99% of the time is taken up by English-language content. There are several factors behind these percentages, which form a contemporary story of linguistic domain loss.

Although the Welsh language web is large from an individual user’s perspective, it has relatively few resources available when compared with other languages. Even the Basque language, which statistically is in a comparable situation to Welsh in its homeland, is much more privileged on the web in its number and diversity of established websites and levels of participation.

Wales has comparatively fewer institutions that would view an increase in quality web content as an important part of their mission. There is perhaps an excessive reliance on voluntary efforts. Yet the cumulative amount of spare time at the disposal of volunteers, what the American writer Clay Shirky refers to as cognitive surplus, is also small. […]

Darllen mwy.

Cofnodwyd ar

Bywyd cynnwys Cymraeg – gwers Evernote

Dw i’n meddwl ers mis am yr ‘ymddiriedolaeth’ newydd tu ôl Evernote a’r stori Evernote yma:

[…] But Libin [o Evernote] believes that he can encourage even more people to park their data with Evernote if he can remove any question of doubt about his company’s long-term destiny. To this end, he plans to later this year introduce a legally binding promise that guarantees users 100 years of access to their files — not that his customers will be around that long.

This involves setting up a protected fund that, in the event of Evernote being taken over or shut down, will pay to maintain its data banks. […]

Dw i wedi blogio sawl gwaith am golled blogiau/gwefannau Cymraeg ac mae’r weledigaeth yn achos Evernote yn wych.

Hoffwn i weld rhywbeth tebyg ar gyfer cynnwys Cymraeg – sef fideos, testun, lluniau, awdio ayyb – ar draws y we i gyd. Y cynllun yw, rwyt ti orfod optio mewn er mwyn cadw dy gynnwys yn yr archif. Byddwn i’n cynnig fy mlog yn sicr. Wrth gwrs dw i wedi rhyddhau popeth dan drwydded rydd felly mae croeso i ti copïo fy mlog.

Yr unig beth tebyg ydy’r archif gwe yn Llyfrgell Genedlaethol ond does neb yn gwybod sut i gael gafael arno fe. Does dim byd o’r archif ar y we.

Dw i’n siŵr bod Cymry Cymraeg yn pryderu mwy am ddyfodol ‘cynnwys’ yn eu hiaith na lot o siaradwyr ieithoedd mawr hyd yn oed. Dylen ni. Rydyn ni’n gwerthfawrogi pob darn o gynnwys da, dydyn ni ddim yn ei gymryd yn ganiataol. Bydd cenhedloedd Cymru yn y dyfodol yn gwerthfawrogi archifau o hen gynnwys ac yn wondro pam mae ein cenhedlaeth ni wedi gadael lot o stwff ar y we i ddiflannu yn llwyr. Mae cyfle i fod yn arloesol yma ac wrth gwrs i sicrhau ein gwareiddiad deallusol.

Cofnodwyd ar

Pryder am gyfryngau Cymraeg

Mae’r ddolen ‘S4C i lansio sianel newydd’ uchod yn swnio’n cyffrous ond mae’r erthygl yn hen. Mae hi wedi bod ar BBC Newyddion ar-lein ers mis Mawrth 2010. Y sianel newydd pryd hynny oedd Clirlun sydd yn dod i ben eleni.

Nid oes digon o gynnwys Cymraeg ar wefan BBC i lenwi’r bwlch gyda phethau newydd.

Felly dw i’n gallu cyfrif dau reswm o leiaf i bryderu am gyfryngau yn Gymraeg heddiw: y newyddion am doriadau S4C a’r adroddiad o’r newyddion hyn. Dyma rywbeth i’w ystyried tra wyt ti’n gwylio’r Gemau Olympaidd haf yma. Gan fod Jeremy Hunt a DCMS yn bennaf yn gyfrifol am y sefyllfa S4C a’r Gemau Olympaidd bydd hi’n anodd datgysylltu’r ddau yn y meddwl.

Cofnodwyd ar

Lubuntu – system gweithredu fwyaf cyflym?

Dw i wedi gosod Lubuntu ar fy ngliniadur newydd ac mae popeth yn GYFLYM.

Beth yw Lubuntu? Lubuntu ydy system gweithredu, fersiwn amgen o Linux/Ubuntu gyda’r amgylchedd bwrdd gwaith LXDE yn hytrach na GNOME neu Unity.

Yr egwyddor tu ôl LXDM fel amgylchedd bwrdd gwaith ydy system syml heb y nonsens arferol. Does ’na ddim animeiddio neu graffigau ffansi. Beth sydd yn anhygoel ydy’r rwtsh sydd yn dod gyda systemau gweithredu cyfoes dyddiau yma. Ac un bonws arall yw’r bywyd batri. Fel arfer mae 60% mwy o fywyd ar Lubuntu na Windows hyd yn oed os ydw i’n defnyddio’r diwifr ayyb. Taswn i’n rhedeg hen gyfrifiadur neu helpu aelod teulu gyda’i gyfrifiadur baswn i’n gosod Lubuntu arno fe yn bendant.

Ond dw i ddim wedi dweud hwyl fawr wrth Windows 7 ar fy mheiriant i. Mae nodwedd cychwyn ddeuol gyda fi – dw i’n gallu dewis naill ai Lubuntu neu Microsoft Windows 7 tra bod y system yn dechrau. Dw i’n gallu cael mynediad i’r ffeiliau ar Windows hefyd – cerddoriaeth, dogfennau ayyb. Dw i ddim yn erbyn Windows 7 ond dw i’n hoff iawn o egwyddorion meddalwedd rydd. A hefyd o’n i eisiau rhedeg meddalwedd fel Apache, MySQL, git yn eu cartref naturiol.

Wedi dweud hynny roedd fy ffrind, sydd ddim yn arbennig o dechnegol, yn defnyddio’r porwr we Chromium ar fy ngliniadur neithiwr (sydd yn debyg iawn i Google Chrome). Wnaeth e ddim sylwi’r system wahanol. Dw i’n rhedeg Chromium tra bod i’n teipio’r cofnod blog yma fel mae’n digwydd. Mae’r cwmni tu ôl Ubuntu wedi mabwysiadu Lubuntu fel prosiect swyddogol ac mae meddalwedd arferol fel Firefox, LibreOffice, Audacity i gyd ar gael wrth gwrs. O’r rhestr yna maen nhw i gyd ar gael yn Gymraeg hefyd. Dw i’n ymwybodol o’r prosiectau Ubuntu Cymraeg a GNOME Cymraeg. Ond dw i’n methu ffeindio LXDE Cymraeg felly mae’n debyg does neb wedi dechrau prosiect cyfieithu LXDE Cymraeg (ar hyn o bryd…).