Awdur: Carl Morris (Blog)

Cofnodwyd ar

Rhagfarn ac annhegwch mewn algorithmau

Mae Joy Buolamwini yn ‘fardd cod’ sydd wedi ymchwilio rhagfarn ac annhegwch mewn algorithmau.

Meddalwedd sydd fod adnabod gwynebau ar gamera ond yn methu adnabod gwynebau croenddu yw’r enghraifft cyntaf yn ei araith yma.

Engrheifftiau eraill mewn lluniau: fe drwsiwyd FaceApp er mwyn cael gwared â phroblem o ‘algorithm hiliol’. Roedd angen i Google ymddiheuro am fod eu system wedi tagio dau berson groenddu fel gorilas.

Yn ôl Buolamwini, ‘y person sy’n cael creu’r system yn cael mewnosod ei barn/farn‘.

Dw i’n dychmygu y bydd y problemau yn cynyddu tra bod rhagor o systemau dysgu peirianyddol yn cael eu defnyddio, yn enwedig os mae’r systemau wedi cael ei hyfforddi gyda setiau cyfyngedig o ddata.

Mae’n debyg y byddan ni’n gweld achosion o bobl yn methu cael yswiriant, swyddi a chyfleoedd eraill oherwydd penderfyniadau gan beiriannau. Wrth gwrs fydd hi ddim wastad yn amlwg i’r person sydd yn dioddef. Er enghraifft byddai rhywun yn clywed bod e/hi heb lwyddo i ennill cyfweliad am swydd ond fydd hi ddim yn amlwg bod system wedi dehongi ei CV neu ddata bersonol mewn ffordd ragfarnllyd.

Mae Buolamwini wedi cael sawl profiad personol o ragfarn mewn algorithmau ers blynyddoedd ac wedi ysgrifennu eithaf tipyn o erthyglau am hyn. Yn ogystal mae hi’n cyfeirio at lyfr o’r enw Weapons of Math Destruction gan Cathy O’Neil.

Mae’r gwaith wedi arwain at fudiad o’r enw Algorithmic Justice League a sefydlwyd gan Buolamwini eleni er mwyn casglu rhagor o achosion ac ymgyrchu dros degwch mewn algorithmau.

Dw i wrthi’n ceisio deall yr union ddiffiniad o ‘ragfarn mewn algorithmau’.

Fe ges i gyfarfod gyda swyddogion Google yn Llundain sbêl yn ôl i drafod eu polisïau nhw o ran y Gymraeg, nid yn unig mewn rhyngwynebau ond diffygion sy’n gallu cael eu hystyried fel rhai algorithmig megis statws y Gymraeg ar ganlyniadau chwilio ac o bosib y broses o adeiladu’r mynegai.

Ydy hyn yn berthnasol i’r sgwrs am ragfarn mewn algorithmau? Mae Rhodri ap Dyfrig wedi sôn am hyn.

Yn y bôn ‘dydy cefnogi’r Gymraeg yn iawn ddim yn werth chweil yn fasnachol i ni’ oedd ymateb Google. Mae hi’n bwysig nad ydyn ni’n ildio i’r syniad bod angen i ni greu rhagor o gynnwys Cymraeg er mwyn cyrraedd radar Google a chwmnïau eraill. Er enghraifft mae creu rhagor o erthyglau Wicipedia ac ati yn Gymraeg yn beth da yn ei hun. Mae Google wedi gwneud digon o arian yng Nghymru eisoes ac wedi mwynhau ffafr llywodraeth San Steffan ac awdurdodau eraill mewn sawl ffordd. Dylen ni hefyd cydnabod bod unrhyw ‘feini prawf’ o’r fath megis nifer o erthyglau Wicipedia neu beth bynnag yn hollol, hollol fympwyol.

Beth am feddalwedd yr iPhone (a systemau eraill) sy’n mynnu ‘cywiro’ eich geiriau oherwydd diffyg geiriaduron Cymraeg? Mae sôn hefyd am yr ‘exclusion overhead’, yr ymdrech mae’n rhaid i ddefnyddwyr wneud er mwyn cael meddalwedd i weithio’n iawn tra bod ’na diffygion dal yn y system.

Pa wers y mae plant yn dysgu bob tro mae bysellfwrdd neu brosesydd geiriau yn newid y gair ‘i’ ac yn mewnosod ‘I’ yn lle yn awtomatig, er enghraifft?

Beth am fformiwla ffrwd Facebook? Pa mor effeithiol ydy systemau fel hyn gyda chynnwys Cymraeg, geiriau Cymraeg, treigladau? Mae hi’n anodd dadansoddi hyn.

Efallai bod yr Echo ac Alexa yn berthnasol yma er bod cwmni Amazon wedi dweud yn blwmp ac yn blaen bod y peiriant ond yn deall dwy iaith, Almaeneg a Saesneg!

Fyddwn i ddim yn synnu pa tasai pobl yn canfod sawl achos o ragfarn ieithyddol mewn algorithmau o fewn sawl gwasanaeth, ‘rhagfarn’ sy’n gweithio yn erbyn ieithoedd lleiafrifedig o gwmpas y byd.

Gadewch wybod yn y sylwadau os ydych chi’n ymwybodol o unrhyw rai.

Cofnodwyd ar

Jekyll: ffordd o gynhyrchu gwefannau statig

Dw i wedi bod yn chwarae gyda Jekyll yn ddiweddar, system sy’n cynhyrchu gwefan statig.

Fel system rheoli cynnwys mae WordPress dal yn ffefryn i mi ond mae hi’n bwysig ceisio a phrofi ffyrdd eraill o weithio. Dwy fantais o greu gwefan statig trwy Jekyll ydy’r cyflymder ac y ffordd mae’n symleiddio gwarchodaeth achos does ’na ddim o reidrwydd sgript sy’n rhedeg ar y gweinydd tra bod pobl yn ymweld â’ch gwefan.

Un peth a oedd yn fy nrysu ar y dechrau oedd y ffaith bod thema yn fforc o’r system craidd. Hynny yw, roedd rhaid i mi glonio’r system a thema yn eu cyfanrwydd yn hytrach na rhoi thema mewn cyfeiriadur/ffolder yn y hen ffordd WordPressaidd o fyw. Dw i’n cymryd bod angen rheoli fersiynau trwy Git er mwyn diweddaru’r system craidd wedyn. Tybed beth yw’r manteision o weithio fel hyn?

Oes gwefannau Cymraeg sydd wedi eu creu ar Jekyll, ac os oes unrhyw themâu Cymraeg ar gael? Does dim byd perthnasol i weld ar Github. Efallai dylwn i gyfieithu un syml er mwyn ehangu byd Jekyll ychydig. 🙂

Cofnodwyd ar

Dilynwch @wicipedia am bethau diddorol bob dydd

Dilynwch gyfrif Twitter @wicipedia.

Mae pedwar math o drydariad bellach:

#ArYDyddHwn

Dyma ddigwyddiad sydd wedi digwydd ar y dydd hwn fel y mae’r enw yn awgrymu.

Mae dolen i erthygl Wicipedia Cymraeg bob tro, ac weithiau delwedd.

#Crëwyd

Wyddoch chi fod rhywun o’r enw Dafyddt newydd greu erthygl am Eirwyn Pontshân o’r diwedd y mis hwn? Dyma uchafbwyntiau o erthyglau Wicipedia Cymraeg newydd sbon a grëwyd gan wirfoddolwyr, arwyr y we Gymraeg!

#MenywodMewnCoch

Mae prosiect ar y Wicipedia Saesneg o’r enw Women In Red i sbarduno pobl i greu rhagor o erthyglau am fenywod.

Fel arfer mae llai o erthyglau am fenywod adnabyddus ar brosiectau Wicipedia mewn ieithoedd gwahanol. Ar yr un pryd mae llwythi o ddolenni coch – sef cyfeiriadau at erthyglau sydd ddim yn bodoli eto- at enwau menywod.

Dyma fy ffordd i o ddechrau prosiect tebyg yn y Gymraeg o’r enw MenywodMewnCoch a gwella cynrychiolaeth menywod.

Os ydych chi’n gweld trydariad fel yr isod, ewch amdani i greu erthygl.

#DelweddDirgel

Mae cannoedd o luniau mae’r Llyfrgell Genedlaethol wedi postio i Gomin Wicimedia.

Tybed os fydd pobl Cymru yn gallu rhoi rhagor o wybodaeth i ni am hen adeiladau a phobl yn y delweddau sydd ddim wedi cael eu henwi eto. Gawn ni weld yn fuan!

DIWEDDARIAD 29 Ebrill 2017

Dr Dylan Foster Evans yw’r cyntaf i roi gwybodaeth am ddelwedd dirgel. Gwaith da Dylan!

Rhagor am y bots

Dw i wedi gosod bots mewn PHP i bostio’r cyfan yn awtomatig bob dydd. Byddan nhw yn ddiddorol i bobl gobeithio ac wedyn yn sbarduno rhagor o ymweliadau i Wicipedia, rhagor o ddysgu, a rhagor o gyfraniadau i’r wefan mwyaf brysur yn y Gymraeg.

Gadewch i mi wybod os ydych chi eisiau trafod prosiectau eraill fel apiau gwe, bots, prosesu data, ac ati.

Diolch i Robin Owain am rai o’r syniadau ac am eu cefnogaeth brwd a diolch iddo fe a WikimediaUK am gomisiynu’r prosiect hwn.

Llun Björk gan deep schismic (CC BY)

Cofnodwyd ar

Wicidelta/Wikidelta ar flog swyddogol Wikimedia UK

wicidelta-aromaneg

Dw i wedi dechrau fersiwn Gymraeg o gyfrif Twitter Wicidelta.

Mae gen ti ddewis!

O ran yr enwau yr unig wahaniaeth yw’r ‘c’ neu ‘k’ – Wicidelta neu Wikidelta.

Hefyd mae Wikimedia UK wedi fy ngwahodd i ymhelaethu am Wicidelta ac mae dwy fersiwn o’r blogiad newydd fynd yn fyw:

Diolch i Llywelyn2000 am ein cyflwyno.

Prin yw’r siaradwraig neu siaradwr Cymraeg sydd ddim yn ymddiddori mewn ieithoedd gwahanol dw i’n credu.

DIWEDDARIAD 9 Rhagfyr: newydd ychwanegu rheol sy’n atal erthyglau llai na 1000 nod er mwyn ceisio canfod mwy o’r ‘gorau’ o bob iaith. Fe oedd ’na ambell i erthygl rhy fach. Gawn ni weld pa gynnwys a ddaw. Fel o’n i’n dweud yn y blogiad mae ’na rheolau eraill hoffwn i ychwanegu.

Cofnodwyd ar

Wikidelta: erthyglau Wicipedia unigryw mewn 284 iaith

Mae anturiaethau Wicipedia yn parhau gyda chyfrif arbrofol newydd @Wikidelta.

Dilynwch y cyfrif am ddolenni achlysurol at erthyglau Wicipedia unigryw mewn sawl iaith. Mae ‘unigryw’ yn golygu erthyglau sydd heb gael eu cysylltu/cyfieithu/addasu o/i unrhyw erthygl Wicipedia mewn unrhyw iaith eraill.

Mae’r cyfrif wrthi’n mynd drwy gyfanswm o 284 iaith wahanol! Heddiw roedd e’n rhannu dolenni at erthyglau mewn Gaeleg yr Alban.

Os ydych chi wedi gweld @UnigrywUnigryw mae’n weddol debyg heblaw am y ffaith bod Wikidelta yn dewis iaith wahanol bob hyn a hyn.

Gawn ni weld faint o erthyglau ar Wikidelta sydd wir yn unigryw a faint sydd angen eu cysylltu (er enghraifft roedd rhaid i mi ymweld â Wicipedia er mwyn cysylltu erthygl i ieithoedd eraill heddiw).

Dw i am flogio ar Medium cyn hir er mwyn rhannu’r cyfrif gyda phobl sy’n siarad ieithoedd eraill.

Hefyd hoffwn i ddechrau fersiwn Cymraeg o gyfrif Wikidelta. Mae gwneud popeth yn Gymraeg yn bwysig i mi. Yr unig elfennau sydd yn Saesneg yw enw y cyfrif, bywgraffiad a’r trydariadau am newid iaith. Felly bydd angen rhestr Gymraeg o enwau’r ieithoedd i gyd. Dwedwch os ydych chi am helpu gyda job cyfieithu bach iawn.

Diolch i Ffrancon am gyfrannu at syniad Wikidelta ac i Illtud am yr enw.

Cofnodwyd ar

Dadansoddi 283 iaith Wicipedia (yn ara deg) – rhan 2

Gorffennais ddadansoddiad o bob un iaith sydd ar gael ar Wicipedia sbel yn ôl, sef cyfanswm o 283 iaith. Darllenwch y cofnod blog diwethaf am ragor o fanylion.

Dw i wedi bod yn hynod frysur yn ddiweddar ac heb gael siawns i dacluso neu ddehongli’r data yn iawn.

Felly gad i mi wybod yn y sylwadau os ydych chi eisiau cael cipolwg ar y canlyniadau.

Y cyd-destun hollbwysig

Cofnodwyd ar

Dadansoddi 283 iaith Wicipedia (yn ara deg)

Mae cymunedau ieithyddol yn cynnal sawl Wicipedia ac mae pob un yn wahanol. Mae rhywfaint o gyfieithu ac addasu ac mae rhywfaint o erthyglau sy’n unigryw i’r fersiwn Cymraeg, y fersiwn Catalaneg, y fersiwn Arabeg, ac ati.

Dechreuais i’r cyfrif Twitter awtomatig UnigrywUnigryw i rannu’r erthyglau sydd ond ar y Wicipedia Cymraeg.

Pa ganran o erthyglau unigryw sydd ar y Wicipedia Cymraeg?

Beth am BOB iaith Wicipedia?

Fel mae’n digwydd mae hi’n eithaf rhwydd addasu’r sgript feddalwedd PHP wreiddiol i edrych at ieithoedd gwahanol. Dw i wedi ymestyn y sgript tu ôl i @UnigrywUnigryw er mwyn dadansoddi POB iaith ar Wicipedia yn awtomatig.

Mae cyfanswm o 283 iaith o dan fy ystyriaeth. Mae rhai o ieithoedd yna sydd ddim yn gyfarwydd i mi o gwbl tan nawr, e.e. Wicipedia yn yr iaith অসমীয়া.

Allbwn y broses fydd fath o dabl o ieithoedd gwahanol. Ble mae’r Gymraeg ar y siart?! Ydy’r drefn ar y siart yn adlewyrchu’r nifer o erthyglau yn yr ieithoedd? Neu fuddsoddiad yn yr ieithoedd?

Beth am ieithoedd sy’n gysylltiedig drwy nifer helaeth o siaradwyr amlieithog, megis Sbaeneg-Catalaneg, Sbaeneg-Basgeg, Saesneg-Cymraeg, Wrdw-Arabeg, Iseldireg-Almaeneg, ayyb.?

Dw i’n gallu ceisio ymateb i’r cwestiynau uchod cyn hir…

Yr unig broblem gyda’r sgript feddalwedd dw i wedi ysgrifennu yw’r amser mae’n cymryd.

Mae fy sgript yn wneud ceisiadau i API Wicipedia, sydd yn cynnig pecyn o 20 erthygl ar hap i’w dadansoddi ar y tro. Mae angen cael lot fawr o becynnau er mwyn cael data dibynadwy.

Gwnes i ddechrau tua 12:40yp heddiw cyn mynd am dro i dre am ginio a dw i newydd gyfrif faint o ieithoedd mae’r peth wedi dadansoddi ers hynny. Bydd hi’n mynd trwy ieithoedd yn gyflymach yn y pen draw achos fydd ddim angen gymaint o sampl ar gyfer yr ieithoedd bychain bychain.

Ta waeth, ar y gyfradd yma bydd hi’n cymryd rhyw bedwar diwrnod i orffen!

Mae’n rhedeg ar weinydd pell dw i’n talu £5 y mis amdano fe, y math o letya mae rhywun yn rhoi gwefan fach arno fe. Mae’r un weinydd yn rhedeg UnigrywUnigryw felly mae hi’n ddefnydd da o arian.

Efallai dylwn i edrych at redeg algorithm cyfochrog ar rywbeth swish fel AWS.

Fel arall, oes ’na unrhyw un sydd am fenthyg amser ar uwchgyfrifiadur anferth i mi pls? 🙂

Delweddau: map y byd / Kraftwerk

DIWEDDARIAD 19 Gorffennaf 2016: Mae dwy iaith uwchben y Saesneg ar y siart o ieithoedd ‘mwyaf unigryw’ ar Wicipedia – hyd yn hyn! Mae’r system wrthi’n dadansoddi Hindi.

Cofnodwyd ar

Mae arafwch newyddion Cymraeg yn gymaint o siom.

Mae sut gymaint o newyddion pwysig wedi torri yn y pythefnos diwethaf.

Ac mae fe bron i gyd drwy gyfrwng y Saesneg ac ieithoedd eraill.

Mae newyddion yn arafach yn Gymraeg. Ffaith.

Cywirwch fi os mae hyn yn anghywir ond dw i ddim yn credu bod ’na graffeg yn Gymraeg fel y cerdyn uchod.

Ydy llai o bethau sydd o ddiddordeb i wylwyr/ddarllenwyr Cymraeg fel ni yn digwydd yn y byd? Nac ydy.

Ydy’r newyddion yn gyffredinol yn effeithio arnom ni i raddfa lai? Nac ydy.

Oes ’na diffyg awydd ar ran penaethiaid ein sefydliadau a chwmnïau cyfryngol i fentro ac ymdrechu i adrodd newyddion ‘poeth’ yn Gymraeg tra bod e’n digwydd? Oes.

Oes ’na llai o gystadleuaeth ymhlith mentrau newyddion Cymraeg, llai o gystadlu am sylw drwy geisio adrodd yn gyflym? Oes.

Ydy hi’n symptom o diffyg adnoddau a diffyg buddsoddiad? Ydy, yn sicr.

Mae newyddion yn ddrud. Yn y Saesneg mae’r Guardian wedi dechrau adrodd rhagor o newyddion o’r UDA achos dyna le mae mwy o lygaid a mwy o farchnad hysbysebion. Mae hyn yn her fach i newyddion am wledydd Prydain, heb sôn am y Gymraeg.

Wrth gwrs mae amddiffyn y gwaith da sy’n digwydd eisoes yn Gymraeg yn digon o her drwy’r amser.

Er nad ydynt yn defnyddio’r union dermau mae plant weddol ifanc yn sylweddoli bod newyddion yn Gymraeg yn arafach.

Mae plant yn gweld pethau fel hyn mewn byd yr oedolion fel y niferoedd cymharol isel o gemau fideo, ffilmiau, cylchgronau, bwydlenni, crysau-t, hysbysebion, ac ati yn Gymraeg. Gweler hefyd: os nad yw Prif Weinidog Cymru yn defnyddio’r Gymraeg maen nhw yn sylwi.

Fydda i ddim yn hapus nes bod newyddion yn Gymraeg cystal â newyddion Saesneg – cyflym, rhyngwladol, amrywiol, amlgyfrwng, dwfn, cyfoethog. Fydda i ddim yn hapus nes bod y cyfryngau yn holliach yn Gymraeg a chystal ag unrhyw iaith arall. Dw i’n gwybod bod hyn i gyd yn hollol afrealistig ond dyna ni.

Tra ein bod ni’n ceisio meddwl am ffyrdd o ddatblygu’r maes yma (sori, dim datrysiadau heddiw!) dylen ni ystyried cefnogi cyfrifon fel @elliwsan, @owen_garry, @sianeaber sy’n ceisio torri newyddion yn Gymraeg. Oes ’na rhai eraill?

Pob bendith i’r bobl eraill yma sy’n ceisio ein cyffroi drwy ddefnydd o’r geiriad ‘newyddion yn torri‘ ar Twitter!

Down ni â rhagor ar hyn tra bod y sefyllfa yn datblygu.

Cofnodwyd ar

Gwerthuso prosiect Y Bydysawd a sylwadau agored

Dyma nodyn bach sydyn i ddatgan bod fy mhrosiect Y Bydysawd wedi dod i ben. Dw i heb wneud unrhyw beth arno fe ers sbel a dweud y gwir. Ond mae eisiau gwerthuso’r peth.

Beth oedd gwefan Y Bydysawd? Ymdrech i sbarduno a chynnal trafodaeth am faterion cyhoeddus, gwleidyddiaeth, chwaraeon, a phob math o bwnc – ar y we agored drwy gyfrwng y Gymraeg oedd hi.

Yn anffodus dw i ddim gyda’r adnoddau i gynnal yr hen wefan fel archif fy hun ond mae cipddarlun yma, diolch i archive.org. (Dyw’r sylwadau ddim yna ond gofynnwch i mi os ydych chi eisiau copi o’r data.)

y-bydysawd-llunDrwy’r dydd, drwy’r wythnos, roedd y wefan yn tynnu crynodebau o erthyglau newydd yn Gymraeg o ffynhonellau yn awtomatig (yn bennaf drwy RSS) fel Newyddion BBC Cymru yn yr oes cyn Cymru Fyw, Golwg360, ambell i beth arbennig (drwy Delicious), rhaglennu S4C Clic, ac ati.

Wedyn roedd pobl yn gadael sylwadau (drwy Disqus) a chynnal trafodaethau am yr eitemau. Bob tro roedd angen clicio’r eitem i weld yr erthygl/cynnwys/rhaglen ar y wefan wreiddiol.

Roedd Y Bydysawd yn gyfrifol am roi rhagor o draffig i wefannau Cymraeg ac mae eisiau meddwl sut rydyn ni’n gwneud hynny yn well heddiw.

Cyfeiriad neu efallai teyrnged i fenter newyddion aflwyddiannus Y Byd oedd yr enw!

Fel is-brawf o dan yr enw Skdadl lanlwythais i’r destun o erthygl barn i gylchgrawn Golwg gan Angharad Mair, roedd hynny yn hwyl ac yn weddol ddiddorol fel sgwrs.

Dyma holl brofion a gwersi y prosiect ar fy mlog.

Ar un adeg roedd Y Bydysawd yn cynnig sylwadau fel nodwedd i lenwi’r gwagle pan doedd dim modd gwneud hynny ar wefannau eraill megis Newyddion BBC Cymru a Golwg360.

Ces i e-bost cwrtais maes o law wrth olygydd Golwg360 (Owain Schiavone) i ofyn i mi dynnu’r ffrwd i’w wefan. O’n i’n hapus i wneud hynny ac o’n i’n hapusach pan wnaethon nhw ychwanegu sylwadau ac wedyn Disqus i’w wefan – iei! Dw i’n meddwl bod y sylwadau ar Golwg360 wedi gwella ers ychwanegu Disqus – oherwydd y proffilau a ‘pherchnogaeth’ dros sylwadau. Cyn hynny roedd modd gadael sylwadau wrth ‘yrru heibio’. Dw i ddim yn honni fy mod i wedi cael unrhyw effaith ar strategaeth Golwg360 – ond dyna oedd yr hanes.

Does dim modd gadael sylwadau ar eitemau BBC Cymru Fyw o hyd.

Ond i fod yn deg, er bod cynnig sylwadau yn Gymraeg ar y we agored yn digon hawdd mae llwyddo i gynnal unrhyw drafodaeth yn dipyn o gelfyddyd ddyrys. Does bron neb o’r cyhoeddwyr, sefydliadol neu wirfoddol, wedi llwyddo i gynnal trafodaethau da er bod rhai wedi ceisio. Meddwl ydw i am Fideo Wyth, blogwyr Hacio’r Iaith, blogwyr gwleidyddol yn Gymraeg, ac ati.

Dyma ffactorau posibl:

  • Diffyg cyrraeddiad yr erthyglau gwreiddiol, diffyg pobl, diffyg amser – bydd y nifer o bobl sy’n gadael sylwadau wastad yn is na’r nifer o ddarllenwyr/wylwyr. Mae hynny yn wir am bethau Saesneg ond mae’r niferoedd yna.
  • Diffyg hyder wrth ysgrifennu’n Gymraeg – o bosib?
  • Pryder am fynegi barn yn gyhoeddus neu wrthdaro buddiannau
  • Pryder am sarhad ar y sgwrs gan bobl eraill – o bosib?
  • Efallai dydy pobl ddim am ddysgu systemau newydd achos maen nhw yn licio Facebook, Instagram, Twitter, ac ati, ac yn hoffi postio eu barnau ar eu proffilau eu hunain
  • Gyda llaw dw i hefyd yn methu meddwl am unrhyw wefan yn Gymraeg sy’n defnyddio system sylwadau Facebook ac mae prinder sy’n defnyddio Disqus. Felly efallai bod cyfrifoldeb ar gyhoeddwyr am beidio mentro neu arloesi yn y maes yma.

Mae cwestiwn i’w ofyn o ran faint o gyhoeddusrwydd i’r Bydysawd y gwnes i. Roedd fy ffrindiau yn gwybod am Y Bydysawd, dim ond ychydig dwsinau o bobl wrth edrych yn ôl. Roedd hi’n fenter arbrofol un person gyda chyfyngiad ar adnoddau i wneud gwaith marchnata. Dysgais i lawer o bethau yn sicr, ar yr ochr dechnegol yn bennaf.

Beth am adael sylw yn sydyn ar un o’ch hoff wefannau neu flogiau? Ystyriwch adael sylw o dan yr eitem ei hun yn hytrach nag ymateb drwy Twitter/Facebook. Byddai’r blogiau a sefydlwyd yn 2016 neu 2015 yn le da i ddechrau!