Categori: gwyddoniaeth

Cofnodwyd ar

Cwyn am erthygl ’naratif unochrog Covid’ ar BBC Cymru Fyw

Dyma gopi o gwyn a anfonais at BBC heddiw. Mae sgwrs ar Twitter amdano fe hefyd.

Annwyl BBC

Parthed: Cwestiynu ’naratif unochrog’ Covid, BBC Cymru Fyw ar 8fed Chwefror 2022

Mae BBC Cymru Fyw wedi rhoi erthygl cyfan i unigolyn fynegi barn di-sail am Covid gan gynnwys ei benderfyniad i wrthod derbyn brechiad a gwrthod gwisgo masg. Nid yw’r erthygl yn helpu dealltwriaeth o’r pynciau dyrys a phwysig dan sylw, felly mae’r risg o gamarwain yn sylweddol. Mae hyn yn is na’r safonnau a ddisgwylir fel arfer wrth wasanaeth cyhoeddus.

Byddai hi wedi bod yn lawer gwell cyhoeddi erthygl ar sail wyddonol yn y lle cyntaf, yn hytrach na chyhoeddi a lledu sylwadau o farn a phryderon gan unigolyn. Nid yw hi’n addas i’r BBC roi gymaint o le i rywun gwestiynu cyngor iechyd cyhoeddus sydd eisoes yn gonsensws ymhlith gwyddonwyr yn fyd-eang.

Rwy’n cymryd bod golygiad i’r erthygl wedi bod ers cyhoeddi sydd yn adrodd ychydig o ffeithiau moel fel tri phwynt bwled. Nid yw hi’n gwbl glir pa elfennau eraill sydd wedi’u golygu. Mae angen nodi ar unrhyw erthygl pan mae golygiad o bwys wedi cael ei wneud, a beth oedd natur yr olygiad. Ar hyn o bryd nid yw hi’n gwbl dryloyw i gyhoeddi, sbarduno sgwrs trwy’r cyfryngau cymdeithasol ac ati, a golygu’r erthygl heb unrhyw gofnod o’r golygiad. Nodwch fod Guardian yn ychwanegu nodiad tebyg pan mae golygiad neu ychwanegiad i erthygl.

Yn gywir
Carl Morris

DIWEDDARIAD 21 Chwefror 2022

Ces i’r ymateb isod dros e-bost ar 18 Chwefror 2022.

Annwyl Mr Morris

Diolch i chi am eich neges am gynnwys ein adroddiad Cwestiynu ’naratif unochrog’ Covid ar BBC Cymru Fyw.

Hoffwn eich sicrhau ein bod wedi cofrestru eich sylwadau a’i ddod at sylw‘r tim golygyddol.

Mae’r erthygl bellach wedi ei diweddaru i gynnwys gwybodaeth ffeithiol ynglyn â risigiau Covid yn ogystal â manteision gwisgo mwgwd a brechu. Mae nodyn ar waelod yr erthygl yn cydnabod ei bod wedi ei diweddaru a’r rheswm dros wneud hynny.

Diolch i chi eto am gysylltu gyda’ch sylwadau.

Yn gywir

Uned Gwynion y BBC
https://www.bbc.co.uk/contact/make-a-complaint-welsh/#/Cwyn

DS: Mae’r neges hon yn cael ei hanfon o gyfrif e-bost nad yw’n cael ei fonitro. Ni allwch ateb i’r cyfeiriad hwn. Os bydd angen i chi gysylltu â ni os gwelwch yn dda gwnewch hynny drwy ein ffurflen gwynion uchod gan ddyfynnu unrhyw gyfeirnod a ddarparwyd gennym ni

Cofnodwyd ar

‘Clywed arogl’ a damcaniaeth cwantwm

[Roedd clip Vine yma o Dr Jennifer Brookes ond mae gwasanaeth Vine wedi diflannu yn anffodus.]

Mae gwyddonwyr cwantwm wedi darganfod rhywbeth mae Cymry yn gwybod ers canrifoedd.

(Mae’r darn uchod gan Dr Jennifer Brookes yn dod o’r rhaglen The Secrets of Quantum Physics: Let There Be Life gyda Dr Jim Al-Khalili. Daeth y rhaglen i ben ar iPlayer ond mae copi ar YouTube ar hyn o bryd. Gwyliwch o 21:05 ymlaen.)

Cofnodwyd ar

Pwy sy’n berchen ar y 33Gb o bapurau gwyddonol yma?

Mae rhywun o’r enw Greg Maxwell newydd rhannu 18,592 o rifynnau Philosophical Transactions of the Royal Society sy’n dod o’r blynyddoedd rhwng 1665 a 1923.

Rydyn ni’n siarad am waith gan bobol fel Isaac Newton, James Clerk Maxwell, Michael Faraday a Charles Darwin.

Er rydyn ni i gyd yn berchen ar y papurau, roedden nhw du ôl i fur-dâl a chyfyngiadau JSTOR. Darllena’r dadansoddiadau ar Techdirt a Computerworld UK.

Wrth gwrs mae lot o stwff Cymraeg mewn sefyllfa debyg fel Yn Y Lhyvyr Hwnn (y llyfr Cymraeg argraffedig cyntaf o 1546). Er bod y llyfr (gyda lot o lyfrau eraill) yn y parth cyhoeddus mae’r Llyfrgell Genedlaethol yn gofyn am ffi am unrhyw ddefnydd hyd yn oed defnydd anfasnachol. Yn hytrach na mynediad mae mur-dâl a chyfyngiadau o ran defnydd ond mae’n broblem go iawn i Gymru a’r iaith Gymraeg. Megameth. (Dw i wedi trio gofyn, beth nesaf?)

Cofnodwyd ar

Diwinyddiaeth a thechnoleg gyda Kevin Kelly

Un o fy hoff feddylwyr a sgwennwyr ydy Kevin Kelly, sefydlwr cylchgrawn Wired. Mae ei wefan kk.org fel byd o flogiau a meddyliau profoclyd. Mae fe wastad yn cynnig safbwynt gwerth chweil ac unigryw fel arfer. Dw i ddim yn cytuno gyda fe bob tro, mae’i agwedd tuag at dechnoleg yn ‘Californiaidd’, sef positif iawn – sydd ddim yn briodol trwy’r amser yn fy marn i.

Beth bynnag, dyma gyfweliad gyda rhai o’i meddyliau am ddiwinyddiaeth, Iesu Grist, eglwys – a thechnoleg.

MWY 20/07/2011: Ateb gwych a doniol gan Nicholas Carr gydag ateb Kelly yn y sylwadau!

Cofnodwyd ar

Gwyddonwyr o Gymru – rhai o’r uchafbwyntiau

Dw i newydd ffeindio darn o hen aur – araith o fis Mai, 2001 am wyddonwyr o Gymru:

Dechreuaf gyda datganiad a all beri syndod: mae gwyddoniaeth yn faes o weithgaredd dynol y mae Cymru wedi rhagori ynddo a hynny’n gwbl anghymesur â’i maint.

Yr wyf wrthi’n gweithio ar restr o 200 o wyddonwyr o’r radd flaenaf o Gymru ar gyfer gwyddoniadur arfaethedig Cymru. Fodd bynnag, heddiw, nid enwaf ond ychydig.

Dyfeisiodd Robert Recorde o Ddinbych-y-Pysgod yr arwydd hafal.

Creodd Richard Price o Langeinor y tablau actiwari cyntaf a chyhoeddodd theorem Bayes sydd yn sail i ystadegaeth fodern.

William Miller o Lanymddyfri oedd sylfaenydd crisialeg, a’r dyn cyntaf i gysylltu siâp crisialau â’r strwythur atomig gwaelodol.

Alfred Russel Wallace o Frynbuga oedd y cyntaf i gynnig dethol naturiol fel dull o esblygu.

Dyfeisiodd William Grove o Abertawe y gell danwydd ac ef oedd y cyntaf i gyhoeddi cyfraith gwarchod ynni mewn cyfnodolyn gwyddonol.

Dyfeisiodd David Hughes o Gorwen y meicroffon, y telegraffydd a’r magnetomedr anwytho ac ef oedd y cyntaf i brofi bodolaeth tonnau radio electromagnetig.

Syr Robert Jones o’r Rhyl oedd sylfaenydd llawdriniaeth orthopedig fodern.

Arloesodd Humphrey Owen Jones o Lynebwy ym maes stereogemeg.

Isaac Roberts o Ddinbych oedd sylfaenydd astroffotometreg ac ef a dynnodd y ffotograff cyntaf o wrthrych o tu allan i’r alaeth’sef Andromeda Nebula.

Cyfrifodd Dai Brunt o Lanidloes, a gydnabyddir yn gyffredinol fel arloeswr meteoroleg modern, amledd osgiliadau’r atmosffêr, a elwir hyd heddiw yn amledd Brunt.

Darganfu Evan Williams o Landysul, y gwyddonydd mwyaf yn eu plith efallai, y meson ac ef oedd y cyntaf i brofi dirywiad meson – dirywiad gronyn hanfodol.

Darganfu Don Hey o Abertawe radicalau rhydd. Heddiw mae ei waith yn hollbwysig mewn ystod o bynciau o betro-gemegion i feddyginiaeth.

Datblygodd Lewis Boddington o Frithdir ger Bargoed, y bwrdd hedfan onglog sydd wedi gwneud y cludydd awyrennau modern yn bosibl.

Datblygodd Eddie Brown o Abertawe y radar yn yr awyr ac ef a wnaeth fwy nag unrhyw Gymro arall i ennill yr Ail Ryfel Byd. Nodaf ei fod hefyd yn aelod o Blaid Cymru.

Yn olaf, Brian Josephson o Gaerdydd, yr oeddwn yn ei adnabod pan oeddem yn fechgyn ysgol ac yn fyfyrwyr gyda’n gilydd, a enillodd yr unig wobr Nobel a gafodd Gymru ar gyfer Cysylltle Josephson, sef y swîts electronig cyflymaf erioed.

Gallwn siarad am oriau, ond dim ond ychydig funudau sydd gennyf. Yn hytrach gofynnaf ddau gwestiwn.

Pam bod Cymru wedi esgor ar gymaint o wyddonwyr o’r radd flaenaf? Nid oes gennyf amser ond i roi ateb chwe gair i’r cwestiwn cyntaf hwnnw’sef ymneilltuaeth gynnar, chwyldro diwydiannol, Arglwydd Aberdâr.

Yr ail gwestiwn yw’ pam na sylweddolwn fod Cymru wedi esgor ar gymaint o wyddonwyr o’r radd flaenaf? Mae’n rhannol oherwydd yr ymadawodd pob gwyddonydd ar fy rhestr â Chymru er mwyn gwneud eu hymchwil orau, a chymerir yn ganiataol, bron yn ddieithriad, mai Saeson oeddent. Mae gennyf restr o ddyfyniadau lle y cyfeiriwyd at Miller, Wallace, Roberts a Brunt yn benodol fel Saeson. Dywed fy ffrindiau wrthyf, dan chwerthin, y cyfeiriwyd at y gwyddonydd o Loegr, Phil Williams, mewn cynhadledd ar wyddoniaeth radio yn ddiweddar. Yr ydym yn gweithio y tu allan i Gymru, a chymerir yn ganiataol nad oedd llawer o’r bobl hyn yn Gymry.

Y rheswm dros hynny yw bod angen labordai â chyfarpar da ar wyddonwyr er mwyn gwneud gwaith o’r radd flaenaf, ac anghyffredin yw labordai o’r fath yng Nghymru.

Digwyddodd yr araith yn y Cynulliad wrth gwrs, roedd Phil Williams yn siarad. Mae fe’n datblygu pwynt dilys am wasanaethau gwyddoniaeth yng Nghymru hwyrach yn yr araith.

Diolch Click on Wales am y dolen.