Awdur: Carl Morris (Blog)

Cofnodwyd ar

Rhwydwaith hysbysebu cyntaf i wneud llwyddiant go iawn o Gymraeg? Facebook

Facebook hysbysebu ieithoedd Cymraeg

Dylen ni meddwl am Facebook fel ffurlen gais am hysbysebu.

Mae’r platfform wedi bod yn llwyddiannus iawn o hyd gyda gwybodaeth am dy ffrindiau, diddordebau, teulu, crefydd, gwleidyddiaeth, dewisiadau rhywiol, ayyb.

Ond maen nhw wedi bod yn colli un darn pwysig o wybodaeth: ieithoedd.

Mae’r targedu wedi bod yn anodd am dy ieithoedd heblaw dy ddewisiad iaith am y rhyngwyneb.

Nawr maen nhw yn gofyn.

Fel ymchwil dw i wedi dewis pob math o Gymraeg i weld yr hysbysebion: “Welsh”, “Old Welsh”, “Middle Welsh”, “Welsh-Romani”. Dw i’n newid fy niddordebau o bryd i’w gilydd, fel ymchwil hefyd.

Facebook fydd y rhwydwaith hysbysebu cyntaf i wneud llwyddiant go iawn o Gymraeg?

Faint ydy Google AdWords yn cymryd o hysbysebion Cymraeg ar hyn o bryd? Dim llawer. Er bod gyda nhw mwy o gynnwys Cymraeg nag unrhyw un arall trwy’r we agored. Mae Facebook yn dod yn ail gyda’u platfform caeedig.

Wrth gwrs baswn i licio sefyllfa lle mae’r arian hysbysebu yn aros yng Nghymru. Bydd mwy o siawns gyda’r we agored. Roedd Tim Berners-Lee yn hollol gywir.

Yr unig obaith am unrhyw rwydwaith hysbysebu yng Nghymru? Mae’r we agored yn trosgynnu ffasiwn. Dyw Facebook ddim.

YCHWANEGOL 6/12/10: Mae un neu dau person yn cwyno am “Welsh” ayyb eisioes. Ond o leia maen nhw yn atgoffa ni o’r sefyllfa – cwmni yn California sy’n cyfrannu i’r brain drain ar y we agored Cymraeg. Efallai well i ni peidio cwyno amdano fe.

Cofnodwyd ar

Casglu ein gweddill gwybyddol gyda Clay Shirky

Cognitive Surplus gan Clay ShirkyDw i newydd darllen Cognitive Surplus gan Clay Shirky. Sa’ i eisiau sgwennu adolygiad go iawn, dim ond meddyliau.

Darllena’r llyfr ac Here Comes Everybody, dyna ni – fy adolygiad.

Y peth pwysicaf yw, dyw Shirky ddim wedi gorffen y llyfr. Dw i’n gofyn mwy o gwestiynau ar ôl y llyfr. Bydd rhaid i ni gorffen y waith. Dw i ddim yn siarad am adeiladu busnesu neu y Google nesaf; dw i’n siarad, fel Shirky, am mudiadau, newid, datrys problemau. Mae’r maes dal yn hollol agored.

Dw i’n methu anghytuno gyda Shirky yma ar tudalen 180 (clawr meddal):

The choice we face is this: out of the mass of our shared cognitive surplus, we can create an Invisible University – many Invisible Colleges doing the hard work of creating many kinds of public and civic value – or we can settle for Invisible High School, where we get lolcats but no open source software, fan fiction but no improvement in medical research. The Invisible High School is already widespread, and our ability to participate in ways that reward personal or communal value is in no imminent danger…

Creating real public or civic value, though, requires more than posting funny pictures.

Mae Shirky yn atgoffa fi o’i ffrind Tim O’Reilly yma, gweithia ar bethau pwysig – a phaid â taflu defaid.

Ond mae gweithgareddau chwaraeus yn bwydo’r projectau pwysig. Dyw’r gweddill ddim yn gweithio fel ’na yn fy mhrofiad. Er enghraifft, addysgodd Sleeveface fi llawer mwy na fasai unrhyw un yn disgwyl gyda ‘lluniau doniol’. Nawr dw i ddim wedi trwsio llawer o broblemau cyhoedd neu dinesig chwaith ond o leia dw i’n meddwl amdanyn nhw bob dydd.

Wrth gwrs mae Sleeveface yn llawer well na lolcats! Ond mae Shirky wedi ateb ei pwynt ei hun gynt ar tudalen 18:

Let’s nominate the procss of making a lolcat as the stupidest possible creative act… Formed quickly and with a minimum of craft, the average lolcat image has the social value of a whoopee cushion and the cultural life span of a mayfly. Yet anyone seeing a lolcat gets a second, related message: You can play this game too…

… a change from what we’re used to in the media landscape. The stupidest possible creative act is still a creative act…

Much of the objection to lolcats focuses on how stupid they are; even a funny lolcat doesn’t amount to much. On the spectrum of creative work, the difference between the mediocre and the good is vast. Mediocrity is, however, still on the spectrum; you can move from mediocre to good in increments. The real gap is between doing nothing and doing something, and someone making lolcats has bridged that gap.

Fel ffrind o’r iaith dw i bach yn cenfigennus o diwylliannau gyda’r gweddill.

Dyn ni wedi elwa gyda WordPress, Firefox ayyb a phaid anghofio Wicipedia Cymraeg.

Ond mae’r sefyllfa dal yn teimlo fel bod Shirky a’i ffrindiau wedi cyrraedd at tudalen 180 ond dyn ni dal ar tudalen 18, mewn ffordd. (Mae fe’n gallu cymryd teledu yn ganiataol hefyd ond stori arall.)

Dyw’r hanes o ddatblygiadau cyfryngau ddim yn ’damweiniol’. (Gweler hefyd: Nicholas Carr a defnydd ‘accidentalism’ gan Shirky).

Rwyt ti’n gallu gweld hwn yn mudiadau cerddorol. Daw punk a wedyn post-punk. Roedd punk yn angenrheidiol fel chwildro DIY.

DIY arlein

Felly beth yw’r peth mwyaf ‘punk’ ti’n gallu postio arlein?

Dw i ddim yn siarad am gerddoriaeth punk o’r 70au yn enwedig, dw i’n siarad am yr agwedd.

Bydd rhaid i ni torri trwy’r ceidwadaeth o gymdeithas Cymraeg hefyd. Gwnes i trio esbonio PenTalarPedia i rhywun mis diwetha. Atebodd hi ‘ond dyw e ddim yn rhywbeth swyddogol‘…

Tro nesaf, gofynais i ‘oh wnest ti ymweld PenTalarPedia ar y diwedd?’. Atebodd hi ‘Do. Mae’n anghyflawn. O’n i eisiau gweld y lleoliadau saethu’.

Cyfryngau newydd go iawn, Lost a Lostpedia

Dyn ni dal ar y cyfnod ‘mynd i’r capel mewn Levis’ gydag arlein.

Wedyn ti’n gallu cael dy Geraint Jarman, dy Datblygu, dy Tŷ Gwydr, dy SFA, dy Gorky’s a dy Tystion.

Dim sylwadau. Pingnôl punk yn unig.

Cofnodwyd ar

The Dragon Has Two Tongues: Pennod 1, Where to begin?

The Dragon Has Two Tongues oedd gyfres teledu 1985 ar Channel 4, creuwyd gan HTV: Wynford Vaughan-Thomas v Gwyn A. Williams, brwydr ar lafar am hanes Cymru. Gyda cherddoriaeth gan Ar Log a Robin Williamson o Incredible String Band!

O’n i wedi clywed o’r gyfres ond heb wedi gweld pennod llawn. Diolch byth am YouTube. Nawr ydyn ni’n gallu gweld y gyfres lawn plîs? (RHYWSUT, RHYWLE ARLEIN.)

Mae’r llyfr hanesyddol enwog “When Was Wales?” gan Gwyn A. Williams yn mas o brint hefyd – wrth gwrs.

Rhan 1/3 o bennod 1, Where to Begin?

Rhan 2/3 o bennod 1, Where to Begin?

Rhan 3/3 o bennod 1, Where to Begin?

Rhan cyntaf o bennod 10, From Riot to Respectability – gyda Meic Stevens

Mwy o wybodaeth am y penodau ar y wefan BFI a hen drafodaeth ar Urban75.

Cofnodwyd ar

George Orwell, gwleidyddiaeth a’r iaith Gymraeg

Mae’n ddiddorol i weld cofrestr o eiriau i’w hosgoi ar y blog BBC, Cylchgrawn: strwythur, strategaethau, opsiynau, cynaladwyedd, datganiad cenhadaeth ayyb.

Dw i wedi blogio fan hyn o’r blaen am Politics and the English Language gan George Orwell.

Crynodeb: mae iaith yn gallu cuddio ystyr felly mae defnydd o iaith yn rhywbeth gwleidyddol.

Darn:

In our time it is broadly true that political writing is bad writing. Where it is not true, it will generally be found that the writer is some kind of rebel, expressing his private opinions and not a “party line.” Orthodoxy, of whatever colour, seems to demand a lifeless, imitative style. The political dialects to be found in pamphlets, leading articles, manifestoes, White papers and the speeches of undersecretaries do, of course, vary from party to party, but they are all alike in that one almost never finds in them a fresh, vivid, homemade turn of speech. When one watches some tired hack on the platform mechanically repeating the familiar phrases — bestial atrocities, iron heel, bloodstained tyranny, free peoples of the world, stand shoulder to shoulder — one often has a curious feeling that one is not watching a live human being but some kind of dummy: a feeling which suddenly becomes stronger at moments when the light catches the speaker’s spectacles and turns them into blank discs which seem to have no eyes behind them. And this is not altogether fanciful. A speaker who uses that kind of phraseology has gone some distance toward turning himself into a machine. The appropriate noises are coming out of his larynx, but his brain is not involved as it would be if he were choosing his words for himself.

Ond darllena’r traethawd llawn. Mae’r peth “shoulder to shoulder” dal yn bodoli!

Yn y cyd-destun Cymraeg, ro’n i’n hoffi “arferion da” (yn hytrach na “best practice”). Ond efallai dw i ddim yn gallu barnu achos Cymraeg yw fy ail iaith – dw i’n cyfieithu e yn fy mhen i’r ymadrodd plaen “good habits”. Mae defnydd heb ddidwylledd a heb fwriadau anrhydeddus yn gallu lladd unrhyw ymadrodd – ymadroddion da hefyd. Chwarae teg i’r person gwreiddiol sydd wedi casglu’r geiriau.

Cofnodwyd ar

Gwely angau yr iaith Romansh

Dyfyniad cofiadwy o’r New York Times trwy Languagehat (fy mhwyslais):

Depending on whom you talk to in the steep, alpine enclaves of Graubünden, otherwise known as Grisons, the easternmost wedge of the country, there is either strong support or bitter resistance to Romansh, the local language. “When people talk about the death of Romansh,” said Elisabeth Maranta, who for the last 18 years has run a Romansh bookshop, Il Palantin, which sells books in Romansh and in German, “then I say that there are days when I only sell books in Romansh.”

Yet Ms. Maranta herself illustrates the fragility of Romansh. A native of Germany, she came to Chur 38 years ago with her husband, but does not speak Romansh herself, which is hardly a liability since virtually all Romansh speakers also speak German. While she is an ardent champion of Romansh, she can be bleak about its future. Asked why most of the books in Romansh she sells are poetry, she muses: “When a patient is dying, he writes only poetry.”

Cofnodwyd ar

Y Twll: facelift a Facebook (cytundeb gyda’r ymerodraeth ddrwg)

Y Twll a Facebook

Dw i newydd ailddylunio’r wefan Y Twll gyda thema-plentyn bach. Y themam yw Twenty Ten. Mae’n wych os ti eisiau defnyddio fe am thema newydd. Wrth gwrs mae’r cyfieithiad ar gael hefyd. Dw i wedi enwi’r thema-plentyn Ugain Deg. Does dim pwynt rhannu e, jyst ychydig o CSS a phethau graffig. Gofyna os ti rili eisiau copi.

Ar y dechrau cyhoeddais i’r manylion technegol Y Twll i unrhyw un sy’n darllen.

Dw i ddim yn licio Facebook fel rhywle i bostio cynnwys Cymraeg. Ond dyma lle mae darllenwyr Cymraeg yn bodoli. Dyma pam mae’r twll yn y we yn bodoli. Dyma pam mae’r Twll yn bodoli. Felly dw i wedi ychwanegu botwm Hoffi i bob cofnod (gyda’r ategyn Like). Mae’n postio dwy ddolen syml i dy wal – paraddolen i’r cofnod a dolen i’r wefan. Ar ôl clic maen nhw yn ymweld y cofnod ar dy wefan dy hun. Dw i eisiau tynnu pobol i’r we agored.

Mae Ifan Morgan Jones yn gofyn faint sy’n darllen? Mae’n pwysig achos mae fe eisiau gwerthu llyfrau wrth gwrs. Yn fy marn i, weithiau dylen ni “hyrwyddo” ein blogiau mwy.

Quixotic Quisling yw fy anti-brand, does dim ots faint sy’n darllen. Mae’r pobol perthnasol yn darllen. Dw i’n defnyddio fe fel ebost agored weithiau. (Blogio gyda’r neges ac anfon dolen i rhywun.)

Mae’r Twll yn wahanol. Dw i eisiau dadnormaleiddio’r iaith gyda fe. Gan hynny, y cytuneb gyda’r ymerodraeth drwg.

Dw i wastad yn chwilio am gofnodion ond dw i’n eitha hapus gyda’r Twll nawr. Nawr dw i’n hapus i weld blog newydd o’r enw Uno Geiriau gan Rhodri D. Gadawa sylw plis.

Os wyt ti’n dechrau blog yn Gymraeg ti’n dechrau pump rili achos ti’n ysbrydoli pobol eraill. Gobeithio.

Cofnodwyd ar

Holi am y Drwydded Llywodraeth Agored yn y DU

Swyddfa Tramor a thrwyddedu

Un enghraifft o ddatganiad gan adran Llywodraeth dan y drwydded agored newydd gan Lywodraeth DU. Newyddion da am lawer o resymau.

Pam greodd Llywodraeth DU trwydded newydd? Dw i’n methu ffeindio rheswm digon da i osgoi Comins Creadigol am ddata a dogfennau.

O’r tudalen am meddalwedd:

  • Software which is the original work of public sector employees should use a default licence. The default licence recommended is the Open Government Licence.
  • Software developed by public sector employees from open source software may be released under a licence consistent with the open source software.

Meddalwedd, dogfennau, beth yw’r gwahaniaeth? LLAWER! Dw i ddim yn deall pam dyn nhw ddim yn defnyddio GPL neu BSD am feddalwedd newydd.

Mae’r trwyddedau BSD yn fwy rhydd na GPL ond maen nhw dal yn gweithio gyda’i gilydd. (Dyna pam mae Apple yn gallu defnyddio systemau Unix fel sylfaen a dosbarthu – heb ddosbarthu cod ffynhonnell.)

Fy mhwynt. Dylet ti ddarllen pa mor dda a chynhwysfawr ydy’r GPL: termau ac amodau am ailddefnydd, cod ffynhonnell, cod crynodol, ategion ayyb.

Dyn ni’n gallu cyd-ddefnyddio’r dogfennau dan y Drwydded a dogfennau dan Gomins Creadigol. Ond ble mae’r addewid gyda meddalwedd?

Mae meddalwedd yn edrych fel ôl-ystyriaeth yma.

Sa’ i eisiau cwyno am y syniad, mae’n wych. Bydd e’n gyffrous i weld y projectau, busnesau newydd, straeon sy’n dadansoddi’r data yn y wasg, atebolrwydd gwell ayyb.

Sa’ i eisiau fersiwn Cymraeg o’r drwydded, dw i’n chwilio am resymau pam mae trwydded newydd yn bodoli o gwbl. Gobeithio mae gyda nhw rhesymau da nid jyst trwydded ego.

Joi Ito a thrwyddedau gwahanol:

Companies and governments are beginning to create vanity licenses either for purely branding and egotistical reasons or because there are certain features that they would like to “tweak”. What many of these communities don’t understand is that tweaking a free content license is a lot like tweaking character codes or the Internet protocol. While you may have some satisfaction of a minor feature or a feeling of ownership, you will introduce the friction of yet another license that we all have to understand and in many cases, fundamental incompatibility and lack of interoperability.

Cwestiwn olaf: pryd fydd Llywodraeth Cymru yn wneud rhywbeth tebyg?

YCHWANEGOL 05/10/2010:

Dw i wedi derbyn atebion i rai o fy nghwestiynau am destun/data a meddalwedd. Dw i wedi dysgu rhywbeth am ddata a thestun, mae’n edrych yn dda iawn.

Anghofiais i bwynt dilys ar yr ochr meddalwedd, ti’n methu ail-trwyddedu cod sydd dan GPL dan unrhyw drwydded arall. Mae ailddefnydd o feddalwedd yn gyffredin iawn – mewn rhai o gyd-destunau mae GPL yn de facto yn ymarferol.

Mae pobol yn trafod OGL yn y cyd-destun meddalwedd ar y gofrestr UK Government Data Developers fan hyn. Mae National Archives dal ar agor am adborth.

YCHWANEGOL 14/10/2010:

Newydd sylwi ateb am copyleft, GPL a meddalwedd.

Cofnodwyd ar

Glyn Ebwy, Glynebwy a gofod rhyngom ni (Adendwm)

Adendwm bach i ddilyn y cofnod wythnos diwetha am enwau Glynebwy/Glyn Ebwy, trwy ebost gan fy ffrind Barry (gyda’i chaniatâd):

Roedd e’n ddiddorol, ac hefyd yn ddoniol, i weld y boi ’na’n mynd yn grac dros sillafiad yr enw, oherwydd cyfieithiad o’r Saesneg yw “Glyn Ebwy”, nid enw gwreiddiol y dref.

Yn yr hen ddyddiau pan oedd pawb yn y dref yn siarad Cymraeg, eu henw i’r dref oedd Pen y Cae, nid Glyn Ebwy – ond cafodd yr enw ei ynganu fel “Ben Cē” yn y dafodiaith lleol.

Nid fi sy’n dweud hyn – mae’n dod o lyfr Mary Wiliam, “Blas ar iaith Blaenau’r Cymoedd”, wedi’i rhestru o dan “Ben-cē”.