Mae Rhodri ap Dyfrig wedi postio’i nodiadau o’r Fforwm Cyfryngau Newydd S4C yn Aberystwyth ar 13 mis Ionawr 2011.
Syniad mapio am gyfres 100 Lle
DIWEDDARIAD 14/1/11: Eureka, mae Rhys Llwyd wedi dechrau 100lle.net. Ardderchog! Croeso i ti gadael sylw a chynnig help isod. (Gwers: rhanna dy syniadau cyn iddynt marw.)
Edrych ymlaen i’r gyfres 100 Lle ar S4C gydag Aled Samuel a’r hanesydd John Davies. Cofnod sydyn. Dylai (DYLAI!) rhyw fath o fap yn bodoli gyda’r llefydd gwahanol. Mae’r crynodeb y gyfres yn sgrechian “MAP ARLEIN!”.
Beth am:
- map o Gymru fel canllaw i’r llefydd yn y gyfres
- dolenni i Wicipedia, rhaglennu ar Clic, efallai cyfeiriadau i’r llyfr gan John Davies a Marian Delyth
Nodweddion bonws:
- gaf i farcio’r llefydd dw i’n nabod, lle dw i wedi ymweld? Rhyw fath o “leaderboard”/gêm?
- efallai rhannu straeon/profiadau (gweler hefyd map i’ch Pen-y-bont fel rhan o’n gwaith gyda National Theatre Wales a Sherman Cymru)
- efallai rhannu lluniau a fideos
- ffyrdd amgen o gyflwyniad/ffiltro, e.e. chwilio, llinell amser am yr hanes
Ond croeso i unrhyw un wneud y syniad gyda Google Maps, OpenStreetMap neu debyg. Efallai gwnaf i helpu ond sa’ i eisiau bod yn gyfrifol amdano fe dro yma. (Ar hyn o bryd dw i’n rhoi mwy o bwyslais ar waith i fy nghwsmeriaid yn hytrach na projectau arbrofol.)
Pwynt dw i eisiau archwilio heddiw yw, dyw “amlblatfform” ddim yn golygu dim ond Teledu Ar Y We. Mae’n naturiol i feddwl am y rhaglennu cyntaf (cofia’r dramâu teledu gynnar – fel theatr arferol ond gyda chamera). Ond mae arlein yn dod gyda chyfleoedd newydd i ddweud straeon, fel gwrthran am gyfres teledu. Neu vice-versa? (Neu ymchwilio straeon, fel PenTalarPedia.)
Gwnaf i gadw’r sylwadau ar agor am ddolenni ayyb.
Teledu, S4C a YouTube – meddyliau a ffigyrau
Mae’r BBC wedi cael “sianel” swyddogol ar YouTube ers 11fed mis Tachwedd 2005 – gyda chlipiau o bob sianel teledu, bron bob genre o rhaglennu, Comic Relief, Eurovision a digwyddiadau eraill.
Syniad “amlblatfform” a syml iawn ond da am S4C. Heddiw mae gyda BBC ar YouTube 8161 fideo ond rhaid i ni gofio bod unrhyw cyfrif yn dechrau gydag un fideo. Mae 1884 diwrnod wedi pasio ers cychwyn y cyfrif. Felly y nifer cyfartalog o fideos newydd bob dydd yw tua 4 fideo. Pedwar fideo yn unig. (Siwr o fod gyfradd o lanlwytho wedi codi ers y cychwyn.)
Mae Dafydd Tomos a fi wedi siarad am Uned 5 ar y blog yma yn y gorffennol. Weithiau mae BBC yn defnyddio cyfrifon arbennig am rhaglennu, e.e. BBC Classic Doctor Who.
Baswn i’n hoffi sianel neu cyfrif S4C, dyma’r manteision:
- parhaus (tyfu archif achos dyn ni’n colli rhaglennu ar Clic bob dydd)
- byd-eang
- gwesteia am ddim felly menter rhad
- mae pobol yn gallu mewnosod y fideos ar eu blogiau, tudalennau Facebook
- neu rhannu dolenni
- mwy o bresennoldeb S4C o gwmpas y we / ffonau symudol
- hyrwyddo rhaglennu sy’n fyw ar S4C (postiodd BBC clip o The One Ronnie 5 diwrnod o flaen llaw dw i’n meddwl)
- hyrwyddo Clic gyda dolenni
- serendipedd – mae system YouTube yn wych am ddarganfyddiad
- hyrwyddo DVDs (gweler enghraifft Monty Python ar YouTube a gwerthiannau DVDs)
- arian ychwanegol?
- sylwadau
- ystadegau, gweler isod
Dw i’n hoffi 4, mae’n swnio fel nifer da. Beth am 1 bob dydd? Neu 7 ar diwedd yr wythnos? Bydd e’n bosib ailgylchu’r isdeitlau hefyd ond efallai paid â phoeni amdano fe ar hyn o bryd.
Gwnes i arbrofiad gyda Pen Talar llynedd. O’n i eisiau siarad am y rhaglen gyda ffrindiau arlein. Felly postiais i glipolwg ar YouTube (666 gwyliwr, 3 sylw, 5 hoff, hyd yn hyn).
Gyda llaw roedd y fideo cyntaf yn fwyaf poblogaidd gyda’r grwp 13-17 o fechgyn ifanc. Demograffig “anodd” yn ôl bob sôn! Cafodd e wylwyr yn yr UDA, Awstralia, De America ac wrth gwrs y DU. Mae’r rhan fwyaf o wylwyr yn chwilio.
Dilynodd clipolwg am bob pennawd arall. Gwnes i bostio’r llall a chreuodd pobol eraill o leia 2 playlist. Cyfanswm o wylwyr clipolygon? 1109, nawr dychmyga’r un peth gyda chefnogaeth swyddogol.
Gweler hefyd:
Rhestrau Twitter, amlieithrwydd a fy ymgyrch anweledig
Hwn yw ateb i Sion Jobbins, dw i wedi ei bostio yn agored yn hytrach nag ebost preifat.
Postiodd Sion:
Cer i’r wefan Blog Golwg360 i weld e (ar enw parth gwahanol i’r prif wefan Golwg360 am ryw reswm). Wnes i ddarganfod fod nhw yn defnyddio fy rhestr Twitter o’r enw Cymraeg.
Cer i’r cod HTML a ti’n gallu gweld fy enw yna… Dw i’n rheoli’r rhestr. Mewn theori dw i’n gallu hysbysebu ar Golwg360 am ddim os dw i eisiau(!) Efallai dylen nhw greu rhestr eu hun. Neu (gwell) ffeindio ffordd wahanol, e.e. defnyddio ffrwd o ffefrynnau i reoli’r cynnwys.
Problem yw, mae fy mwriadau yn wahanol i fwriadau Golwg360.
Y newyddion da yw, roedd rhaid i mi greu ail restr o’r enw Cymraeg2 ac mae hon wedi bwrw’r terfyn o 500 aelod. Felly y cyfanswm siaradwyr Cymraeg ar Twitter (gyda chyfrifon agored) wedi pasio 1000 yn ddiweddar.
Beth yw’r diffiniad “siaradwyr Cymraeg”? Cwestiwn anghywir. Beth yw FY niffiniad gan greu rhestrau? Gan greu’r rhestr o’n i eisiau “hyrwyddo” defydd o Gymraeg ar Twitter. Felly dw i wedi bod yn ychwanegu defnyddwyr dwyieithog, dysgwyr, mabwysiadwyr, pobol sy’n uniaith Saesneg ar Twitter ond yn gallu siarad Cymraeg. Sef, y spectrum llawn achos medr != defnydd. Yn aml iawn, Cymraeg neu Cymraeg2 yw’r rhestr gyntaf i “groesawi” defnyddwyr Twitter hollol newydd sbon. (Dw i’n defnyddio chwilio a dw i’n ffeindio tweets gyda chyfeiriadau i bobol newydd, e.e. “croeso fy ffrind @gwalchmai!” neu beth bynnag.)
Y negeseuon i aelodau newydd yw: ti’n rhan o’r clwb, croeso i ti defnyddio Cymraeg ar Twitter, gyda llaw dyma bobol eraill. Mae gen ti ddewis!
Casglu oedd fy thema pan wnes i ddechrau’r rhestr Cymraeg. Weithiau does dim digon o gyfleoedd, hyder, neu cysylltiadau gyda’r “cymuned” gyda phobol. Dw i’n methu siarad o ran pobol tu ôl rhestrau eraill o siaradwyr Cymraeg.
Dyw’r rhestrau ddim yn ddigon unieithog am unrhywbeth fel y defydd cyhoeddus gan Golwg360.
Bydd platfformau cynnwys yn adlewyrchi dwyieithogrwydd o unigolion, e.e. fy nefnydd ar fy nghyfrif personol.
Ond ar yr un pryd dw i’n meddwl bod cyfrifon uniaith Cymraeg yn bwysig. Enghreifftiau: @haciaith, @ytwll, @shwmae. Mae’n golygu ymdrech, gofal gyda retweets ayyb.
Hoffwn i archwilio’r shifft ieithyddol, diglossia ac effeithiau ieithyddol eraill ar gyfryngau cymdeithasol mwy. Paid ag anghofio gwasanaethau fel Quora gyda pholisïau yn erbyn amlieithrwydd hefyd.
S4C: mwy am sylwadau Dafydd Elis-Thomas
Newydd gweld cofnod wych gan Rhodri ap Dyfrig am y sylwadau S4C gan Dafydd Elis-Thomas, gyda gwersi o Wlad y Basg a Chatalonia.
Dafydd Elis-Thomas vs. Teledu amlblatfform
Dw i wedi bod yn meddwl am “amlblatfform” yn y cyd-destun S4C. Mae pobol yn y diwydiant teledu yn defnyddio’r term trwy’r amser. Pa fath o amlblatfform teledu ydyn ni eisiau am bobol yng Nghymru a’r iaith Gymraeg?
Dw i’n bwriadu archwilio’r term, chwilio am gyfleoedd ac efallai dysgu rhywbeth. Hoffwn i colli’r cysylltnod a felly didswyddo’r dirgelwch ychydig. Gweler fy nghofnodion eraill am amlblatfform.
Yn cofnod diwethaf Click on Wales, Cultural revolution will not be televised, mae Mari Beynon Owen yn ailadrodd rhywbeth sydd wedi poeni fi yn 2010.
(Dyw fersiwn Gymraeg o’r erthygl ddim ar gael yn anffodus. Dw i wedi meddwl amdano fe a does dim problem gyda fi yn cofnodion am S4C yn Saesneg neu unrhyw iaith arall. Ond hoffwn i weld mwy o’r sgwrs am S4C yn yr iaith Gymraeg. Mae’n teimlo fel cyfle ar goll. Dylai sgyrsiau perthnasol llifo trwy’r iaith. Mae’n priodol. Os dyn ni’n difrifol am arlein ac amlblatfform yn yr iaith Gymraeg, dylen ni dechrau yn 2011.)
Gwnaf i ddefnyddio dyfyniad gwreiddiol.
If we were setting out today to create and define a new cultural and media agenda, would we go about establishing a television channel? I suggest we wouldn’t.
…
One could argue that the concept of a core audience whose loyalty to the ‘brand’ overrides the remote is no longer valid for any broadcaster. Laptops, mobile phones, i-apps now deliver to us a multiplicity of information, entertainment and realities. The active user demands interactive pleasure from several different sources.
If we were creating a new media and cultural agenda today what would be required? The new media service would in all probability provide a platform on which several different content providers could be positioned, supplying content blocks which would be programmed by genre. These would include lifestyle, drama, arts, sports, but also social networks, online communities, access, support and streaming services, as well as national and local news channels. This is what I mean by multi-vision rather than television…
Am y tro anghofia’r amrywiaeth o wasanaethau (“streaming services”), platfformau (“national and local news channels”), dyfeisiau (“mobile phones”), genres cynnwys (“drama, arts”).
Dylen ni bod yn ofalus yma. Dyw technoleg newydd ddim yn disodli’r dechnoleg gynt.
(Dw i ddim yn siŵr iawn am y teitl “cultural revolution” chwaith, mae’n atgoffa fi o addewidion ac addunedau gwag yn hanes Tsieina.)
Mae Dafydd Elis Thomas wedi bod yn chwarae gyda syniadau debyg yn diwethaf.
“Everything has to be up for grabs. I don’t see any point in protecting the name or the brand of S4C.
“The idea that our priority should be to save a television channel appears to me to be bizarre because what we want to be looking for is as much Welsh language content with sufficient choice across as many platforms as possible. Obviously, it is a help if there is an identifiable place where some of this can be found.
“Now, I’m not sure a whether a broadcast channel run by an authority should be the repository of that; in fact, I don’t think it should be because we are well beyond that.”
Efallai mae’r dau ohonyn nhw yn euog o’r Displacive Fallacy. Geiriau gan Daniel J. Boorstin, llyfrgellydd a meddyliwr:
… we must be wary of falling into a common fallacy in the interpretation of history. This is what I call the Displacive Fallacy.
We are tempted to think – and this may be due in part to our excessive faith in technology – that, just as a victorious army defeats its enemies, so the new technology conquers the old technology. It is easy to find examples of mistaken prophecies based on the Displacive Fallacy. For example, there were confident predictions that the telephone would abolish the mail. There were firm predictions that the radio would make the telephone obsolete. That the phonograph would be the end of live concerts. That television would be the end of radio. Then, of course, that television would abolish the book. And now, that the computer will displace humankind.
All these predictions were based on a misconception. Shall we say a teleological misconception? A misconception about the purpose or end for which people invent technology and develop their institutions. It is a misconception which is quite un-American. For it rests on the notion that technology is simply a way to satisfy fixed needs. If you satisfy the needs in one way, then you won’t have to satisfy them in another way. The history of technology and of institutions is not, however, the story of “instead.” It is the story of “also.”
Pa grwpiau eraill yn galw am farwolaeth y brif sianel am ryw fath o weledigaeth technoleg gyffrous? Ydy CNN neu Al Jazeera yn mynd arlein yn unig? Beth am sianeli BBC? Gadawa sylw os ti’n ffeindio enghraifft.
O’r dyfyniad Elis-Thomas dw i ddim yn hoffi “across as many platforms as possible” chwaith. Heblaw “platfformau pobol” (e.e. BitTorrent), pam? Pam fasen ni ddim yn dewis y platfformau mwyaf priodol am ein pwrpasau?
Chwaraeodd Elis-Thomas rhan fawr yn farwolaeth “platfform” Cymraeg arall yn 2010, Y Cofnod gydag addewid o “dechnoleg fodern mewn ffordd fwy dyfeisgar” – rhyw fath o iawndal amwys yn rhyw dyfodol amhendant.
Nawr mae fe eisiau cael gwared o’r unig sianel teledu Cymraeg yn y byd. Dyw hwn ddim yn swnio fel amlblatfform go iawn i fi.
S4C a Golyg/BitTorrent, ffrindiau neu gelynion?
Ble ddylwn ni edrych am arwyddion i’r byd newydd amlblatfform teledu?
Y sin “tanddaearol” yw ateb bosib, gyfeillion.
Yn ddiweddar, lansiodd rhywun annibynnol y wefan Golyg.com.
Golyg yw darpariaeth “tanddaearol” am bobol i lawrlwytho raglenni S4C cyfoed-i-gyfoed. Mae Golyg yn cynnig rhestr o ffeiliau torrent sy’n gweithio gyda rhaglenni BitTorrent, e.e. uTorrent.
Mae pobol eisiau bod yn wylwyr. Weithiau mae pobol eisiau defnyddio darnau o’r rhaglenni gyda phrojectau ysgol, sylwebaeth wleidyddol, projectau hwyl a rhesymau eraill. Dw i’n siwr byddi di’n cytuno, mae hwn yn newyddion ardderchog am yr iaith Gymraeg. Yn fy marn i, Golyg y’r darpariaeth dosbarthiad mwya cyffrous ar hyn o bryd. Dw i’n hoffi Clic wrth gwrs ond weithiau dw i’n galw fe S4C Clique: mae rhaglenni yn dod i ben ar ôl cyfnod, fel arfer dyn nhw ddim ar gael byd-eang. Mae Golyg yn lleda’r rhaglenni o gwmpas y byd. Felly dw i’n hoffi Clic ond dw i’n caru Golyg.
Mae swyddog cyfathrebu S4C wedi gadael sylw ar cofnod blog Hacio’r Iaith fel ateb i Golyg. (Chwarae teg i S4C achos dyn ni’n hoffi cyfathrebu agored. Didynnu pwyntiau am y diffyg enw go iawn, jyst yr enw “S4C”.)
Rydym yn S4C yn gwerthfawrogi bod pobl y tu allan i’r Deyrnas Unedig yn awyddus i wylio rhaglenni S4C. Ond ar hyn o bryd nid oes gennym yr hawliau i ddarlledu ar y we tu hwnt i’r DU. Nid yw deiliaid hawliau penodol yn barod bob amser i ganiatau i darlledu byd eang ac hyd yn oed pe bae’n bosib cael yr hawl fe fyddai angen i S4C dalu’n ychwanegol er mwyn caniatau darlledu’r rhaglenni hynny.
Dyna pam mae meddalwedd ‘Geo Blocker’ yn atal gwasanaeth Clic rhag cael ei ddefnyddio’n fyd-eang.
Hoffwn ar ran S4C apelio arnoch i beidio â lawrlwytho rhaglenni gan bod gwneud hynny yn tramgwyddo ar hawliau unigolion/cwmniau eraill.
Gwerth nodi hefyd fod rhai o’r rhaglenni a gynhyrchir fel Taro 9 a CF99 ar gael yn fyd-eang.
Rhywbryd, dylen ni wynebu’r ffaith bod pobol yn copio rhaglenni S4C.
Beth am rhyw fath o arbrawf gyda trwyddedu agored? (Fel yr enghreifftiau BBC neu, gwell, Al Jazeera.)
Mae YouTube wedi bodoli am bron chwe blynedd hefyd. Mae pobol yn rhannu rhaglennu yna. Ble mae’r rhaglenni yn mynd ar ôl darlledu ac ar ôl Clic? DVD? Fel arfer maen nhw yn mynd i archif cudd rhywle anhysbys. Mae mwy o gynnwys Cymraeg gwerthfawr yn marw yna nag unrhyw le arall yn y byd.
Plîs paid â chael gwared o ddarlledu, y sianel arferol a Clic. Ond dylen ni wynebu amlblatfform ac yn fy niffiniad mae amlblatfform yn gynnwys trwyddedu. Dw i ddim yn gofyn am strategaeth (eto), dim ond arbrofion. Beth am arbrawf gyda torrents a YouTube i ddechrau? Does dim angen meddalwedd newydd, dim ond cytundebau/hawliau gwahanol. Bydd y wasg yn hoffi’r prawf hefyd. Bydd yn arbrofol.
Gwnaeth CBC (Canada) rhywbeth diddorol yn 2008:
A TV broadcaster has entered a realm dominated by pirates by distributing its latest prime-time show – without copyright protection – via the file-sharing network BitTorrent.
The CBC, the Canadian equivalent of the ABC in Australia, has announced that its new reality show Canada’s Next Great Prime Minister would be available to download using BitTorrent.
Contestants on the hit show battle it out by coming up with ideas to make Canada a better place.
On the program’s blog, a CBC official said: “The show will be completely free (and legal) for you to download, share & burn to your heart’s desire.”
It is believed to be the first time a prime-time English-language program has been distributed by its original broadcaster through the internet without any form of copyright restrictions.
Mwy ar TorrentFreak, The Economist neu GigaOM
Golyg is a new website that allows people to download S4C programmes peer-to-peer. In the above post, written in Welsh, I urge S4C to be more experimental and pay attention to the exciting things that are now possible through such means of distribution. Here’s a post in English about how piracy can sometimes mean potentially-legitimate-but-as-yet-unlicensed.
Sister Rosetta Tharpe – Didn’t It Rain
Clip anhygoel. Ffilmwyd yn Orsaf Chorlton, Manceinion, 1963.
Rhannu llyfrau: môr-ladrad vs. dinodedd
Mae fe’n siarad am y gwerth “pass-along” sydd wedi bodoli gyda llyfrau am oesoedd (e.e. sut wyt ti’n ffeindio dy hoff awduron? Trwy ffrindiau, awgrymiadau, benthyciadau, llyfrgelloedd ond weithiau yn unig trwy siopau llyfrau). Arlein mae’n lot hawsa. Dw i’n hoffi ei agwedd.
Hefyd mae fe’n sôn am awduron eraill fel Cory Doctorow a Paulo Coelho sy’n rhannu eu llyfrau arlein am ddim.
Dw i ddim yn gyfarwydd iawn ar ei lyfrau. Dylwn i drio un o’i llyfrau – cyn prynu. Dw i’n trio dychmygu’r safbwynt nofelydd fel Neil Gaiman. Dechreuodd y llyfr Sleeveface fel cynnwys arlein a rhannu arlein beth bynnag. Mae’r llyfr yn gynnwys lluniau. Sgwennais i ddau dudalen o destun, dyna ni. Dw i’n blogio hefyd wrth gwrs ond dw i ddim yn wneud e fel ffynhonnell uniongyrchol o arian – mae’n sgîl-gynnyrch.
Er mae’r galw am lyfrau yn llau nag ieithoedd mwyafrifol, dinodedd yw bygwth mawr gydag ieithoedd lleiafrifol. Sa’ i di weld digon o sgwrs yn Gymraeg am rannu llyfrau neu enghreifftiau chwaith. Yn ystod yr haf cwrddais i Maria Yáñez yn Aberystwyth trafodon ni’r rhyddhad llyfr Galiseg mewn print ac arlein am ddim dan Creative Commons (O Home Inédito gan Carlos G. Meixide). Enghreifftiau ar y wefan Creative Commons. Beth am ieithoedd lleiafrifol, unrhyw enghreifftiau eraill? Pam ddylai ieithoedd eraill cael yr hwyl? Dylai rhywun (rhywun fel Y Lolfa?) trio fe jyst i ddod yn gyntaf!
Neges Nadolig gan Mahalia Jackson
Nadolig llawen.