Efallai dylwn i wneud adduned blwyddyn newydd i beidio cwyno gymaint am ddiffyg buddsoddiad BBC yn y Gymraeg ar-lein. Ond yn y cyfamser…
- BBC yn torri stori yn Saesneg (e.e. Recordiau Sain ar werth heno)
- Lot o bobl yn rhannu ac yn anfon traffig i’r stori yn Saesneg
- Maent yn cyhoeddi stori yn Gymraeg 38 munud wedyn
- BBC yn honni diffyg diddordeb yn wasanaethau Cymraeg
Gwnes i sylwi ar rywbeth tebyg ar ddiwrnod canlyniadau’r cyfrifiad hefyd. Dydy straeon am y Gymraeg neu cwmni Cymraeg hyd yn oed yn cael blaenoriaeth ac mae gwerth y stori yn Gymraeg yn lleihau pob munud yn ystod y 38 munud.
Dyma beth mae ‘dan y cownter‘ yn golygu ar BBC ar-lein yn yr oes amser real. Mae amser cyhoeddi yn broblem yn ogystal â diffyg presenoldeb ar y prif ryngwynebau a diffyg hyrwyddo.
Diffiniad dan y cownter: bydd pethau Cymraeg i gael rhywle ond mae angen i ti wybod amdanynt er mwyn gofyn amdanynt (a’i derbyn mewn bag papur brown).
Wrth gwrs rydyn ni wedi gweld problemau tebyg gyda BT, cyngorau sir ac ati.
Problemau ’dan y cownter’ yw un o’r rhesymau pam mae sawl gwasanaeth BBC wedi cael y fwyell. Cofia newyddion o’r byd? Roedd newyddion o’r byd ar BBC ar-lein yn Gymraeg! Tasai’r gwasanaeth yn bodoli byddai modd darllen straeon fel Ynyswyr Chagos ar BBC yn Gymraeg. Wedyn aeth yr adran chwaraeon i’r wal, wedyn y Cylchgrawn. Beth nesaf?
Ar ôl dangos ystadegau gwael o ddefnydd y gwefan Cymraeg, un o’r prif bwyntiau gwnaeth Rhodri Talfan Davies yn y ’Steddfod oedd bod y gorfforaeth am gynyddu’r ffigyrau yn sylweddol.
Prinder gohebyddion Cymraeg eu hiaith yn y gorfforaeth yw’r broblem efallai. Cael newyddiadurwyr sy’n rhugl yn y Gymraeg yw’r unig ffordd i sicrhau fod straeon ar gael yn y Gymraeg o flaen y Saesneg. Mae’n amlwg bod rhai storïau yn cael eu cyfieithu o’r Saesneg a, chwarae teg, mae’n ymddangos eu bod yn gwneud hyn ar frys achos mae ’na wallau weithiau, gan gynnwys gadael gair Saesneg yn y stori.
Diddorol yw’r syniad fod y Gymraeg ’dan y cownter’ yn y gwefan Saesneg a bod rhaid i bobl wybod ble i edrych. Os yw pobl am gael eu newyddion yn Gymraeg, oni ddylent fod yn mynd yn uniongyrchol i’r gwefan Gymraeg (bbc.co.uk/newyddion) yn hytrach na disgwyl ei gael ‘dros y cownter’ yn y ‘siop’ Saesneg (bbc.co.uk/news)?
Mae’n drist braidd bod rhaid i gyrff a chwmnïau hysbysebu eu gwasanaethau Cymraeg er mwyn cael pobl i’w defnyddio. Ond yn dristach fyth yw hyd yn oed pan maen nhw’n ymwybodol o’r gwasanaeth, mae nifer o siaradwyr Cymraeg yn parhau i ddefnyddio’r iaith Saesneg.
Mae’n amlwg i mi bod llawer o siaradwyr Cymraeg mewn amgylchedd uniaith Saesneg pan mae nhw ar eu cyfrifiaduron ac mae hyn yn siwr o effeithio’r ffordd mae nhw’n defnyddio’r technoleg. Dylai annog a helpu bobl i osod a defnyddio system a meddalwedd yn Gymraeg. Os ydy rhywun yn cychwyn Windows, er enghraifft, yn Gymraeg, yn agor Firefox, er enghraifft, yn Gymraeg ac yn defnyddio Google, er enghraifft, yn Gymraeg, mae’n debyg bydd yr amgylchedd hollol Gymraeg yma yn eu gwneud yn fwy tebygol i ddefnyddio’r Gymraeg wrth chwilio am wybodaeth ac i edrych ar wefannau yn Gymraeg. A dyma sydd angen – i bobl defnyddio’r iaith o’r dechrau na bod rhaid eu hysbysebu a’u harwain o’r tudalennau Saesneg i’r rhai Cymraeg.
Ond yn ôl i brif bwynt Carl, synnwyr cyffredin yw bod rhaid cyhoeddi newyddion tra mae’n dal yn newydd os am ddenu a chadw darllenwyr. Gan fod hyn mor amlwg ac wrth gofio neges Rhodri Talfan Davies ym mis Awst, siomedig yw bod y sefyllfa fel y mae, ond dwi’n obeithiol y bydd yn gwella.
(Angen i mi gael blog fy hun, efallai.)
Mae peiriant y BBC yn gweithio mewn ffordd gwahanol i wefannau newyddion eraill.
Be sy gen ti yw tua 200 o newyddiadurwyr (yn BBC Cymru) sy’n gweithio er mwyn hel straeon. Mae’r rheini wedyn yn ymddangos ar ryw fath o ‘news feed’ mewnol, Saesneg, sy’n cael ei fwydo i’r tim teledu, radio ac ar-lein.
Y rheswm y mae’r straeon Cymraeg ar ei hol hi i’r rhai Saesneg o be ydw i’n ei ddeall ydi eu bod nhw’n gyfieithiadau yn seiliedig ar yr ochr Seasneg, a’u bod nhw’n eu gyrru nhw at arbenigwr ieithyddol allanol cyn eu cyhoeddi. Mae hynny’n beth da o ran safon yr iaith ond yn beth drwg o ran cyhoeddi’r straeon yn fuan.