Heddiw ces i gyfle i gyflwyno tystiolaeth i bwyllgor Senedd am tro cyntaf.
Roedd hi’n brofiad gwych mewn sawl ffordd, ac o’n i’n hapus iawn i drafod technoleg a’r Gymraeg.
Heddiw ces i gyfle i gyflwyno tystiolaeth i bwyllgor Senedd am tro cyntaf.
Roedd hi’n brofiad gwych mewn sawl ffordd, ac o’n i’n hapus iawn i drafod technoleg a’r Gymraeg.
Mae Ben Proctor fy nghyd-aelod o dîm Mapio Cymru wedi darganfod adnodd gwerthfawr i unrhyw un sy’n cyfrannu at OpenStreetMap sef enwau strydoedd yr Arolwg Ordnans. Mae e wedi blogio am hyn:
Un o brif amcanion prosiect Mapio Cymru yw cynyddu’r nifer o enwau yn Gymraeg a gedwir ar OpenStreetMap fel data agored, adnodd hollbwysig er mwyn cefnogi apiau a gwasanaethau mapio a fydd ar gael yn Gymraeg yn y dyfodol.
Y ‘bwlch’ mwyaf yn nata data enwau yn OpenStreetMap yng Nghymru yw’r enwau ffyrdd y dylid eu defnyddio yn Gymraeg.
[…]
Drwy ddadansoddi’r data sydd ar gael mewn cynnyrch OS Open Roads daeth Ben i’r casgliad ei fod fel set data yn ddigon da i’w ddefnyddio:
[…]
Ar ôl dadansoddi’r gwahaniaethau amrywiol hyn, rydym wedi dod i’r casgliad bod set ddata Open Roads yr Arolwg Ordnans yn ffynhonnell ddigon da ar gyfer golygu pellach gan unigolion brwd. Buasai golygydd sy’n weddol gyfarwydd ag enwau ffyrdd yn Gymraeg yn gallu canfod llawer o’r problemau uchod a’u cywiro.
[…]
Darllenwch fwy: Gwella enwau ffyrdd ar fapiau Cymraeg yng Nghymru
Gwych iawn oedd cael cymryd rhan yn y digwyddiad Hacathon Hanes 2025 yn y Llyfrgell Genedlaethol, Aberystwyth ar 12 Chwefror eleni.
Roedd llu o setiau data ac adnoddau ar gael i’w hacio ac addasu ac yna creu prosiectau. Fe benderfynais cyfuno rhai o fy niddordebau mewn prosiect undydd – hanes ymgyrchu, heddwch, data, a mapio.
Yn y flwyddyn 1923 yn sgil erchyllderau’r Rhyfel Fawr roedd ymdrech fawr i drefnu deiseb heddwch. Yn y pen draw fe gasglwyd 390,296 o lofnodion gan fenywod yng Nghymru, oddeutu un trydydd o holl fenywod a merched Cymru ar y pryd. Chwarae teg iddynt! Aeth y ddeiseb ar dipyn o daith wedyn. Darllenwch yr hanes.
Dyma brototeip (cynnar iawn iawn) o fap cyfredol sy’n dangos llofnodion deiseb gan fenywod yn ardal Grangetown, Caerdydd.
Mae’r map yn ymdrech i:
Mae’r data lleoliad a delweddau yn dod o brosiect digido Deiseb Heddwch Menywod Cymru gan y llyfrgell ei hun a’i chriw o wirfoddolwyr.
Dw i eisoes yn gweld fy strydoedd lleol yma mewn ffordd wahanol.
Y prif heriau technegol i mi oedd cysoni a thacluso’r data, a chanfod lleoliadau’r map. O ran y data roedd pob cyfeiriad mewn maes unigol ac roedd ychydig o anghysondeb (a oedd yn adlewyrchu’r amrywiaeth yn y dogfennau gwreiddiol i fod yn deg). Roedd angen i mi wneud bach o gysoni gyda sgript a bach â llaw. Defnyddiais y set data agored OS Open Names i gael cyfesurynnau am ganol bob stryd (yn hytrach na rhywbeth fel API Google Maps sydd â chyfyngiadau ar ddefnydd dw i’n credu). Mae’r set data OS yn cynnig lleoliad canol y stryd a ‘bocs’ o amgylch y stryd.
Wrth gwrs mae angen llawer iawn mwy o lofnodion ar fy map. Mae cyfanswm o 69 ohonynt ar y fersiwn cyfredol. Bydd hi’n dda cael ymestyn i’r holl ddinas a’r holl wlad wedyn. Nid oes mynediad gyda fi at y data gwreiddiol rhagor.
Mae eisiau i mi ffeindio ffordd well o ddangos clwstwr o lofnodion sydd wedi dod o’r un stryd hefyd, o bosibl drwy ddefnyddio’r bocs o amgylch bob stryd. Roedd ychydig o orgyffwrdd yn y lleoliadau fesul stryd felly o’n i wedi cyflwyno bach o amrywiaeth randym – datrysiad cyflym dros dro oedd hyn!
Gobeithio bod modd diweddaru’r prosiect yn y dyfodol agos. Hoffwn i rannu’r cod tu ôl iddo hefyd.
Diolch i’r Llyfrgell am y croeso. Dyma erthygl gan Jason Evans sy’n cynnwys sôn am rai o’r prosiectau eraill.
Mae’r nodiadau isod yn perthnasol i newyddion dibynadwy, trafodaethau, gwrando ar arbenigwyr, dysgu, datblygu dealltwriaeth, a dwyn awdurdodau i gyfrif. Mae hyn i gyd yn bethau sydd yn bosibl i’w gwneud drwy ddefnydd o’r we, ar ei gorau.
Ar hyn o bryd mae hi’n teimlo i mi fod nifer o bobl yn ‘coroni’ gwahanol blatfformau penodol megis Bluesky fel Y Lle i gynnal sgyrsiau ar y we am bob pwnc dan haul, ac mae hynny’n codi llawer o gwestiynau i mi.
Ym mha ffordd a fyddai’r platfform o’ch dewis yn well na Twitter/X nawr ac yn dyfodol?
Beth yw’r risg?
Pa wersi ydyn ni’n dysgu o brofiad[au] Twitter/X? Beth am Myspace? A Facebook, ac ati?
Ydyn ni’n fodlon treulio llawer o amser i ymgartrefu ar blatfform am ychydig blynyddoedd, i ddechrau eto ar blatfform arall pan fydd y chwarae’n troi’n chwerw? (Dw i ddim eisiau gwneud hyn.)
Beth am y Gymraeg?
Yn ystod yr etholiad yn yr UDA roedd nifer o bobl a sefydliadau yn datgan bod nhw am adael Twitter/X. Un enghraifft oedd ysgol a gyhoeddodd “nad yw X yn alinio gydag ein gwerthoedd”… a bwriad yr ysgol i ymuno ag Instagram yn lle. Mae hyn eto yn codi cwestiynau.
Efallai bod Instagram yn teimlo fel lle neisach i dreulio amser yn 2024, ond mae hynny’n dibynnu yn llwyr ar bwy wyt ti.
Am wn i does dim llawer iawn o wahaniaeth pwysig rhwng Twitter/X ac Instagram: y pwrpas, y model masnachol, y model llywodraethiant, pwy sy’n rheoli, beth all digwydd ar ei waethaf (Meta yw perchennog Instagram a Facebook), felly ie, gwerthoedd eithaf tebyg hefyd.
Dw i’n llwyr ymwybodol o bwy yw Elon Musk ac dw i wedi bod yn dilyn yr hanes.
Rhaid nodi bod hefyd rhai ystyriaethau a phroblemau strwythurol gyda’r “we gorfforaethol” sy’n trosgynnu unigolyn.
Yn wir mae Bluesky mewn meddiant corfforiaeth buddiant cyhoeddus (PBC yn yr UDA). Mae hynny’n swnio’n addawol. A dweud y gwir does dim llawer iawn o ddealltwriaeth gyda fi eto o arwyddocâd hynny o ran llywodraethiant, risg a/neu “gost” hir dymor i ddefnyddwyr (dw i ddim yn cyfeirio at bris ariannol yn unig).
Ar hyn o bryd mae Tŵt Cymru yn cynnig cyfuniad apelgar i mi o ryngwyneb Cymraeg, rhyddid i symud i blatfform arall â fy holl ddilynwyr, y gallu i ddilyn defnyddwyr Saesneg gan gynnwys rhai ar weinyddwyr eraill, ac wrth gwrs dilyn nifer sylweddol – os nad anferth ar hyn o bryd – o ddefnyddwyr Cymraeg heb algorithm i’w boddi, polisïau sy’n edrych yn gall i mi, a llywodraethiant iachus hyd y gwelaf i.
Hynny yw dw i wedi cwrdd â’r person sy’n rhedeg Tŵt Cymru ac wedi cael peint yn y Blue Bell yng Nghaerdydd, ac mae modd gohebu’n uniongyrchol gyda fe gyda chwestiynau, problemau, syniadau, ayyb. Mae tîm cymedroli sydd hefyd yn ddefnyddwyr.
Mae’r blog hwn yn le da i mi rannu meddyliau hefyd (ac i’r rhai sydd â diddordeb mae modd cael ffrwd ActivityPub a/neu RSS). Mae’r blog yn rhedeg yn annibynol o unrhyw gwmni neu gorff heblaw am y perthnasau gyda chofrestrydd enw parth a chwmni lletya.
Gyda llaw… mae blogio’n lot haws pan dw i’n cynnwys ‘meddyliau’ neu ‘nodiadau’ yn y teitl yn hytrach na cheisio ysgrifennu darn feddylgar, craff, campus. 😂
Byddai hi’n braf tasai hi’n bosibl i ddilyn defnyddwyr Bluesky drwy weinydd Mastodon fel Tŵt Cymru, a’r ffordd arall, ac ymateb ayyb. Byddai hynny’n dibynnu ar ryw fath o ffederaleiddio yn y dyfodol. Efallai bod hynny yn gwbl amhosibl ac yn ddatganiad hollol nonsens, bydd rhaid i mi ymchwilio.
I’w barhau.
Yn y cyfamser diolch i Richard, Nwdls, ac eraill am ysgogi’r sgwrs.
Nod prosiect Mapio Cymru yw i wella’r genhedlaeth nesaf o wasanaethau mapio Cymru, ac ar fy rhan i mae ymhlith y prosiectau gwaith gorau erioed am ddysgu pethau newydd – am ddata agored, systemau gwybodaeth daearyddol, a sgiliau datblygu.
Ar flog y prosiect ysgrifennais eitem am newidiadau i NaPTAN sy’n rhestr fawr o bwyntiau trafnidiaeth gan gynnwys safleoedd bws a gorsafoedd trên.
Gwefan wici o adnoddau ar gyfer tyfu’r we agored Gymraeg yw Hedyn.
hedyn.net yw’i gyfeiriad.
Dw i newydd ddiweddaru’r feddalwedd tu ôl iddi hi (Debian a MediaWiki). Gadewch wybod os ydych chi’n gweld unrhyw broblemau pls!
Mae modd i chi, unrhyw un, gael cyfrif a chyfrannu adnoddau at Hedyn. Roedd rhaid diffodd y ffurflen creu cyfrif yn anffodus, oherwydd sbam.
Mae nifer o bethau wedi newid ers sefydlu’r wici yn 2009, e.e.
A dweud y gwir mae eisiau meddwl am ddefnydd Hedyn yn 2024 a thu hwnt. Pa rôl sydd i dechnolegau agored a meddalwedd rydd i ffyniant y Gymraeg? Beth sydd eisiau er mwyn cynnal sffêr gyhoeddus a democratiaeth iachus yng Nghymru a thu hwnt? Pa wersi ydyn ni’n gallu dysgu o hanes Twitter? Ydy’r delfryd o we agored Gymraeg yn freuddwyd gwrach? Beth am yr holl sgwrs am ymgacheiddio Tech Mawr? Mae digon yma i mi gnoi cil drosto.
Yn y cyfamser diolch i holl gyfranwyr Hedyn dros y blynyddoedd ac i Rhys Wynne yn benodol am ei holl help, cefnogaeth, a syniadau.